aslında bedava çocuk bakımı, ücretli bir işte çalışsın çalışmasın herkesin yararlanması ve kamunun sağlaması gereken bir hizmet. ama akp, bunun yerine geleneksel bir uygulamayı desteklemek üzere "torun bakma yardımı"nı çıkarttı
ayşe düzkan
son günlerde adı sık sık anılan, namı bütün dünyayı tutan fatma betül sayan kaya’nın başında olduğu aile bakanlığı 2016 faaliyet raporunu açıkladı. rapora göre "çanakkale zaferi için 81 ilde mevlit okutma" dışında hedeflerden hiçbirine ulaşılamamış. biliyorsunuz, bakanın döneminde aladağ faciası yaşandığı gibi türkiye kadın erkek eşitliği konusunda 144 ülke içinde 125’inci sıradan 130’uncu sıraya düştü. buna da şükür diyelim, bir de hedefler gerçekleşseydi, kim bilir neler olacaktı.
ama bu demek değil ki hükümet boş duruyor. malum, çalışma bakanlığı kadın istihdamını arttırmayı hedeflediği iddia edilen bazı girişimler içinde. bunların arasında kadın çalışanları en çok ilgilendirenlerden biri doğum sonrası yarı zamanlı çalışmayla ilgili değişiklik. ocak ayında yapılan düzenleme bazı yenilikler getiriyor.
bilindiği gibi, doğum yapan kadın, toplam 8 hafta ücretsiz izin hakkına sahip, doktor raporuyla doğumdan üç hafta öncesine kadar çalışıp, doğum sonrası beş hafta izin yapabiliyor. daha sonra da birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda ise 180 gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin alabiliyor. üç yaşından küçük bir çocuğu evlat edinmiş kadın veya erkek çalışanlara da tanınan bu hakkın doğurmayı teşvik etmeye yönelik olduğu aşikâr olmakla birlikte evlat edinme halinde de verilmesi ve erkeklerin de bu haktan yararlanabilmesi bence olumlu. tabii bu hakkı genellikle kadınlar, bazen haftanın birkaç günü işe gelmeyerek, bazen de öğleden sonraları çalışmayarak kullanıyor. birçok yöneticinin bu hakkın kullanılmaması yönünde kadın çalışanlara baskı yaptığına şahit oluyoruz.
yeni ek maddeye göre iki ebeveynin de çalışıyor olması halinde bunlardan bir tanesi, sağlık vb işkollarında belli koşullara bağlı olmak kaydıyla, çocuğun ilkokula başlamasına kadar -ki bu süre 66 aya denk geliyor- yarım ücretle yarım gün çalışma imkânına sahip oluyor. bu hak iki ebeveyne de tanınmış olmasına rağmen örneğin takvim gazetesi, "memur anneye yarım gün iş" başlığıyla "müjdeledi" durumu.
annenin ya da babanın çalıştığı yarım günde çocuklara kimin bakacağı muamma tabii ama yarım gün çalışmayı tercih etmenin bir sürü sonucu var. yarım gün işe karşılık brüt asgari ücret ödenecek, yarım günlük sigorta primlerini işveren öderken kalan yarısı işsizlik fonundan yani sizin benim cebimizden karşılanacak. ama daha önemlisi şu; yarım çalışma yarım kıdem anlamına gelecek ve emeklilik git gide gecikecek, kıdem gerektiren terfi vb durumlarda da bu tercihi yapanlar yarım çalışmış sayılacak. ayrıca, yarım zamanlı çalışma, bunu tercih eden işçinin yerine birini kiralama ihtimalini de gündeme getirdiği için özel istihdam bürolarına alan açıyor.
bir de nine yasası var tabii. eskiden 100’den fazla sayıda kadının çalıştığı işyerlerinde kreş zorunluluğu vardı, o rakam daha sonra 150 kadına çıkartıldı. işyerinde kreşin kadınların sayısına bağlı olması, istihdam edilmeleri konusundaki isteksizliği desteklediği gibi babaların babalık etme hak ve mecburiyetini de yok sayıyor. aslında bedava çocuk bakımı, ücretli bir işte çalışsın çalışmasın herkesin yararlanması ve kamunun sağlaması gereken bir hizmet. ama akp, bunun yerine geleneksel bir uygulamayı yani çocuğun ebeveynlerden birinin annesine emanet edilmesini desteklemek üzere "torun bakma yardımı"nı çıkarttı. oysa göçlerle birlikte zaten insanlar annelerinden başka şehirlerde yaşıyor ve bu adet çözünmeye yüz tutmuştu. başvuru sayısının fazlalığı üzerine bu uygulama dondurulmuş.
ama yüz binlerce kadın, genellikle başka çare bulamadığı için, bütün olumsuz sonuçlarını göze alarak yarım gün çalışmaya razı olacak. özel sektörde, mecburi doğum ve emzirme izinleri konusunda bile onca güçlük çıkartıldığı göz önüne alındığında bu tercihi yapacakların kamu personeli yani memurlar olacağı ortada. hükümet, tıpkı seçimden sonra unutulan taşeron işçiye kadro vaadi gibi çocuk sahibi olanların yarım gün çalışma konusunu epeyce tantanalı biçimde duyurdu. ancak memurların bu "hak"tan yararlanması için bir yönetmelik çıkması gerekiyor. çalışma bakanı müezzinoğlu ocak’ta bu yönetmeliğin bir ay içinde çıkacağını açıklamıştı. ama yönetmelik hâlâ çıkmadı.
khk ile atılmayan memurların gördüğü muamele de bu işte.
bakalım bugün savrulan hangi vaatler referandum sonrasında gündemden düşecek.
