AKP’nin çoğunluk olduğu İBB Meclisi’nde İmamoğlu hangi yetkilere sahip?

Rıfat DOĞAN

ARTI GERÇEK - 31 Mart seçimlerinde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı seçilen Ekrem İmamoğlu’nu yeni dönemde alacağı kararlar ve yapacağı işler merak ediliyor. 
İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Meclisi, dün İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu başkanlığında yeni döneminde ilk toplantısını gerçekleştirdi. İmamoğlu’nun İBB bünyesindeki memurların mart ayından beri bekleyen sosyal denge tazminatı ödemeleri meclisin çoğunluğunu elinde tutan AKP grubunun itirazları nedeniyle karara bağlanamadı. Peki bundan sonra ne olacak? İmamoğlu’nun yetkileri neler? AKP Meclisi’i istediği zaman ve istediği başlıkta kilitleyebilecek mi? 

31 Mart seçimlerinden 17 gün sonra mazbatasını alan Ekrem İmamoğlu’nun yöneteceği İBB Meclisi 312 üyeden oluşuyor. Meclis’te 4 MHP’li ,176 AKP’li olmak üzere Cumhur İttifakı’nın üye sayısı 180 oldu. Millet İttifakı da 127 CHP’li, 4 İYİ Partili ve 1 de İBB Başkanı olmak üzere 132 üyeden oluşuyor. 

KOMİSYON ÇOĞUNLUĞU AKP’DE 

Meclis’teki sayısal çoğunluk AKP ve MHP’nin oluşturduğu Cumhur İttifakı’nda. Dokuz kişiden oluşan İstanbul Büyükşehir Belediyesi komisyonlarındaki üstünlük meclis üyesi sayılarına göre AKP’de olacak. Bir önceki dönemde olduğu gibi AKP, beş komisyon üyesi ve CHP dört komisyon üyesi verecek ayrıca komisyon başkanları AKP üyeleri arasından seçilecek. Üye sayısı nedeniye CHP azınlıkta kalacak. Meclis başkanvekilleri, başkanlık divanı, en önemlisi tüm kiralamaların ve satışların yapıldığı belediye encümeni tamamı AKP üyelerinden oluşacak.

İMAMOĞLU’NUN ZORLU MESAİSİ

Meclis gündemi belediye başkanı tarafından belirleniyor. İstediği takdirde meclis gündemine ek gündem maddeleri ekleyebilir. Burada AKP’li meclis üyeleri istedikleri gündem maddesini önce teklif olarak meclise getirebilir, çoğunluk AKP’de olduğu için bu teklif oy çokluğu ile gündeme alınabilir. Onların kabul etmediği teklifler komisyonlara havale edebilir. İstedikleri teklifleri komisyonlara havale eden ve çoğunluğunu elinde tutan AKP’li üyelerce bu teklifler, komisyondan hızlıca geçebilir ve Meclis genel kuruluna geldikten sonra oyçokluğuyla kabul edilebilir. 

Ekrem İmamoğlu’nun her ayın beş günü yani meclis toplantılarının olduğu günler, Meclis’i kendisi yönetmesi gerekecek aksi taktirde Meclisi de AKP’li başkanvekilleri yönetme yetkisine sahip. 

Burada asıl tehlike şu: Kamu yararı içermeyen, İstanbul ve kentte yaşayan yurttaşların yararına olmayan  birçok komisyon raporu karar olarak Meclis’ten geçecek. Böyle bir tabloda bunun eksileri İmamoğlu’nun hanesine yazılabilir.

İMAR PLANLARININ GEÇMESİ VEYA REDDEDİLMESİ AKP’LİLERİN ELİNDE

İstanbul’u en çok ilgilendiren konu ise imar plan değişiklikleri. Yıllarca yapılan plan değişiklileri nedeniyle İstanbul bir beton kente dönüşürken, çoğunluğu elinde tutan AKP, İBB Meclisi’nden istediği imar planı kararını da geçirebildi. Yeni dönemde de bu tablo çok değişmeyecek. Meclisin en çok görüştüğü konu olan imar komisyonu raporları, tüm komisyonlarda olduğu gibi bu komisyonda da AKP çoğunluk olduğu için onlar tarafından şekillendirilecek. Eskiden olduğu gibi AKP’li ilçelerin planları Meclis’ten geçirilirken, CHP’li belediyelerin planları Meclis’te reddedilebilir. Yine ilçe belediyelerine yapılan yardımlar tartışma konusu olabilir, burada da yine meclis çoğunluğu AKP’de olduğu için ilçeler arasında daha önce yaşanan haksızlıklar ve eşitsizlikler devam edecek. Bu noktada Büyükşehir Belediyesi’nin ilçelere yapacağı yatırımlar dahi engellenebilir.

YANDAŞ VAKIFLARA TAHSİS KONUSUNDA BAŞKANA İPTAL YETKİSİNİ MECLİS VERİYOR

Belediyenin encümeninin beşi AKP’li Meclis üyesinden oluşuyor. Encümen başkanı genellikle genel sekreter olurken, belediye başkanı isterse kendisi yürütür, kurul memurlardan da oluşuyor. 

En çok tartışılan uygulamalardan bir tanesi de yandaş vakıflara kaynak aktarımı konusu. Belediye başkanının yandaş vakıf ve derneklerle protokolleri yetki kullanıp tek başına iptal etmesi mümkün değil. Bu konuda bir önceki belediye başkanı Kadir Topbaş’a meclis yetki vermişti. Yeni dönemde İmamoğlu, Meclis’ten yetki almadan bu protokolleri iptal edemez. Tek taraflı iptal etmesi halinde protokolün sonunda yazan "ilgili mahkemeler yetkilidir" maddesi çerçevesinde karşı taraf dava açma hakkına sahip. Meclis artimetiğine bakıldığında Meclis’in İmamoğlu’na iptal yetkisi vermesi çok zor. Bu durumda yandaş vakıf ve derneklere kamu kaynaklarının tahsisi ve aktarımı devam edecek.

BÜTÇE ONAYLANMAZSA MECLİS DÜŞÜYOR 

Bir başka konu İBB bütçesi. Meclis bütçeyi onaylamak zorunda ancak kalemler arasında değişiklikler yapabilir. Örneğin özel kalemin harcırahını ve sosyal yardımları düşürebilir. Bütçenin onaylanmaması halinde meclis düşer, belediye başkanı ise görevine devam eder. 

FAALİYET RAPORU 3/2 ÇOĞUNLUKLA KABUL EDİLMEZSE BELEDİYE BAŞKANI DÜŞÜYOR 

İlçe belediye başkanlıklarının bütçeleri önce ilçede daha sonra İBB’de onaylanır. İBB’de onaylanmazsa bütçe hayata geçirilemez. Belediye başkanı faaliyet raporu görüşülürken 3/2 oyla faaliyet raporu reddedilirse belediye başkanı düşer ancak burada gerekçelendirmek gerekiyor. Örneğin bir ihalede tespit edilen bir usulsüzlük iddiasıyla Danıştay’a gidilir, Danıştay da bu sunulan gerekçeleri uygun görürse belediye başkanı düşürülebilir. 

EKREM İMAMOĞLU SEÇİM GECESİ YÖNETTİĞİ GİBİ BU SÜRECİ DE YÖNETİRSE ÜSTESİNDEN GELİR

Bu tablo İmamoğlu’nu zor bir dönemin beklediğini gösteriyor. İstanbul’da olacak her türlü olumsuzluk İmamoğlu’nun hanesine eksi olarak yazılabilir. Burada İmaoğlu’nun seçim öncesinde halkla kurduğu bağı mecliste de devam ettirmesi ve alınan kararları halka iyi anlatması gerekiyor. İmamoğlu seçim gecesi ve sonrasında yönettiği krizi başkanlık döneminde de yönetebilirse, olabilecek krizlerin üzerinden gelebilir.