Munzur'da baraj ve HES'lere iptal: Baraj kamu yararı değil

Munzur'da baraj ve HES'lere iptal: Baraj kamu yararı değil
Dersim’de barajlara karşı yürütülen hukuk mücadelesi sonuç verdi. Mahkeme Munzur Milli Parkı'nda planlanan baraj ve HES projelerini iptal etti.

ARTI GERÇEK - Ankara 3. İdare Mahkemesi, Munzur Milli Parkı'nda planlanan tüm baraj ve HES Projeleri ile 2003 yılında işletmeye alınan Mercan HES Projesi'ni iptal etti. Ankara 3. İdare Mahkemesi tarafından verilen kararın gerekçesinde, 5 ayrı üniversite tarafından hazırlanan bilimsel rapor ve bu raporların gönderildiği İstanbul Teknik Üniversitesi tarafından hazırlanan Bütünleşik Sentez Rapor'daki tespitlere de yer verildi.

ÇED SÜRECİ YAPILMAYAN PROJELERE ONAY VERİLMEZ

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Kyoto Protokolü'ne de vurgu yapılan kararda şu tespitler yer aldı: "...Herkesin sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkının bulunduğu, çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemenin devletin ve vatandaşların ödevi olduğu tartışmasızdır. Bu itibarla, öncelikle, davaya konu projelerle ile ilgili olarak hazırlanan fizibilite raporları çerçevesinde, projelerin, 'çevreye uyumlu' olup olmadığının tespiti bakımından, çevre mevzuatı açısından zorunlu olan "ÇED" sürecinin tamamlanması gerekmektedir. Aksi taktirde 2872 sayılı Yasanın 10. maddesinde belirtildiği üzere, Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı alınmadıkça projelerle ilgili onay ve izin verilemez."

AÇIKLAMA MUNZUR VADİSİ'NDE YAPILDI

Dersim’de baraj yapımına karşı hukuk mücadelesi yürüten Dersim Kültürel ve Doğal Miras Koruma Girişimi Sözcüsü, Avukat Barış Yıldırım, verilen karara ilişkin açıklamayı Munzur Vadisi'nde bulunan Ana Fatma’da yaptı. Munzur Milli Park’ında gerçekleştirilmesi planlanan baraj ve HES'ler için alınan "Üstün Kamu Yararı" kararının iptal edilmesinin bir ilk olduğunu söyleyen Yıldırım, kararın proje bazında değil, tüm projeler için toptan bir ÇED süreci işletilmesi gerekliliğini zorunlu hale getirdiğine dikkat çekti. 

"KARAR FAALİYETTE OLAN HES’LER İÇİN BAĞLAYICI"

Kararın bu yönüyle bir ilk niteliğinde olduğunu ifade eden Yıldırım, bu kararla birlikte Munzur Vadisi Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı'nın da hükümsüz hale geldiğini belirterek, şunları söyledi:

"Bu durumda, Munzur Vadisi Milli Parkı'nın Mutlak Koruma Zonu'nda inşa edilmesi planlanan baraj ve HES projelerinin yapılması hususunda "kamu yararı açısından vazgeçilmez ve kesin bir zorunluluk" bulunduğuna ilişkin dava konusu işlemde hukuki isabet görülmemiştir" denilerek iptal kararı verilmiştir.

KARAR BİR İLKTİR

Milli Parklar Kanunu’nun 14. maddesi uyarınca milli park olarak ilan edilen sahalarda baraj ve HES dahil, tesis inşasının ön şartı Bakanlığın iznidir. Karar Milli Parklar ve Planlama Mevzuatı bakımından emsal niteliktedir. Zira, Milli Parklar Kanunu’nun 14. maddesi çerçevesinde bir milli parkta kamu yararı açısından tesis inşasına izin verilebilmesi için öncelikle Çevresel Etki Değerlendirmesi süreci işletilmesi gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca, Munzur Vadisi Milli Parkı’na projelendirilmiş baraj ve HES’lere izin verilebilmesi için ayrı ayrı proje bazında değil, tüm projeler için toptan bir ÇED süreci işletilmesi gerekliliği belirtilmektedir. Karar bu yönüyle ilk niteliktedir. 

"BARAJLARA GEREKÇE EDİLEN PLAN HÜKÜMSÜZ HALE GELDİ"

Karar ile birlikte Munzur Vadisi Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı da hükümsüz hale gelmiştir. Zira planın giriş bölümünde planın Bakanlığın 18/04/2011 tarihli "Üstün Kamu Yararı" kararı gereğince oluşturulduğu belirtilmektedir. Bu sebeplerle Munzur Vadisi Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı'nda öngörülen tüm yapı ve faaliyetler hukuka aykırı hale gelmiştir. Belirtmek gerekir ki; karar halihazırda faaliyette bulunan Mercan HES Projesi için de bağlayıcıdır. Nitekim, Mercan HES'in faaliyetlerinin durdurulması maksadıyla 12.07.2013 tarihinde TBMM Dilekçe Komisyonu'na yaptığımız başvuruya verilen yanıtta, "Mercan HES ve Munzur Çayı üzerinde projelendirilen diğer baraj ve HES'lerin kamu yararı ve zorunluluklar yönüyle değerlendirilmesi maksadıyla beş ayrı bilimsel rapor ve bu raporların birlikte ele alındığı bir sentez raporu hazırlattırılmış ve akabinde de 18.04.2011 tarihinde (Mülga) Çevre ve Orman Bakanlığı Olur'u ile "Üstün Kamu Yararı" kararının alındığı, bu karar kapsamında Munzur Vadisi Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Plan'ın onaylanarak yürürlüğe girdiği, Uzun Devreli Gelişme Planı revizyonun dayanağı olan "Üstün Kamu Yararı" kararının yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle açılan davanın halen devam ettiği..." denilerek, açtığımız dava sonucu verilecek karara göre işlem tesis edilmesi gerektiği belirtilmişti. İş bu davada da "Üstün Kamu Yararı" kararı iptal edildiğinden derhal Mercan HES'in faaliyetleri durdurulmalıdır.

MERCAN HES FAALİYETİ DURDURULMALI

"Üstün Kamu Yararı" kararı iptal edildiğinden derhal Mercan HES'in faaliyetleri durdurulmalıdır. Karar, takriben yüzde 20'si endemik, 1900'ü aşkın bitki çeşidine, Bern Sözleşmesi'ne göre koruma altında bulunan pek çok fauna türüne; güçlü bir yaban hayatı ekolojisine sahip bulunan ve Dünya Kültür Mirası Listesi'nde yer alması lazım gelen ülkemizin ve hatta dünyanın en nadide milli Parkı durumundaki Munzur Vadisi Millî Parkı'na hayırlı olsun..."

Öne Çıkanlar