İşte 2017'ye damga vuran olaylar
HABER MERKEZİ - 2017 yılında Türkiye’de birçok önemli gelişme yaşandı. Yılın ilk saatlerine Reina’da 39 kişinin yaşamını yitirdiği IŞİD saldırısıyla giren Türkiye’de 16 Nisan referandumundan, KHK’lere, partili cumhurbaşkanlığından, Kılıçdaroğlu’nun adalet yürüyüşüne, milletvekillerinin tutuklanmasından, Semih Özakça ve Nuriye Gülmen’in açlık grevine, belediye başkanlarının görevden alınmasından, Man adası belgelerine yıla damgasını vuran birçok gelişme yaşandı.
Reina Katliamı (1 Ocak 2017): İstanbul Ortaköy'de Reina adlı gece kulübüne silahlı saldırı düzenlendi. 39 kişi hayatını kaybetti,65 kişi yaralandı.
REİNA KATLİAMI
2017 yılının daha ilk saatlerinde Ortaköy’de bulunan gece kulübü Reina’ya uzun namlulu silahla saldıran IŞİD’li Abdülgadir Masharipov, 39 kişiyi katletti. Saldırıda 2 el bombası ve 6 şarjör kullanan saldırgan, saldırıdan 18 gün sonra yakalandı. Katliama ilişkin davanın ilk duruşmasında 8 sanık tahliye edildi.
VARLIK FONU
Şubat ayında Milli Piyango, şans oyunları ve at yarışlarının devredildiği Varlık Fonu'na kamunun devleri de aktarıldı. Başta Ziraat Bankası olmak üzere, Borsa İstanbul gibi kuruluşlar Varlık Fonu'na devredildi.
HOLLANDA'YLA KRİZ
16 Nisan’da yapılacak referandum öncesi, Türkiye hükümeti ile Hollanda arasında miting krizi patladı. Mart ayında Hollanda’nın, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun uçağının iniş iznini iptal etmesi ve Türkiyeli yetkililerin miting yapmasının engelleneceği açıklamasına rağmen Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya Hollanda’ya gitti. Sayan’ın girişine Hollanda polisi tarafından izin verilmedi.
16 NİSAN REFERANDUMU
Türkiye Cumhuriyeti'nin 30 Ekim 1923'te kurulan ilk hükümetinden bu yana uygulanan 'Cumhurbaşkanı-Başbakan ve Bakanlar Kurulu' şeklindeki parlamenter sistem, 94 yıl sonra 16 Nisan 2017’de yapılan referandumla 'Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi' olarak adlandırılan başkanlık sistemiyle değiştirildi. AKP ve MHP’nin uzlaşarak TBMM gündemine getirdiği yeni sistem, tartışmalı bir referandumda yüzde 51,41 oy oranıyla kabul edildi. OHAL koşullarında gidilen seçimde AKP'nin her seçimden başarıyla çıktığı İstanbul ve Ankara'nın da aralarında bulunduğu metropol kentlerde ‘Hayır’ oylarının yüksek çıktı. Referandumda Yüksek Seçim Kurulu'nun, mühürsüz oy pusulalarını geçerli sayılması referanduma gölge düşürdü.
ERDOĞAN YENİDEN AKP GENEL BAŞKANI
Anayasa değişikliğine göre, başkanlık sistemine ilişkin hükümler 2019'daki seçimlerde yürürlüğe girecek olsa da, referandumdan hemen sonra Erdoğan'a yeniden partisi AKP'nin başına geçme olanağı sundu. Anayasa'da yapılan değişiklik, ‘Cumhurbaşkanının varsa partisiyle ilişiği kesilir’ hükmünü ortadan kaldırdığı için Erdoğan'a önce partiye üyelik, sonra da Genel Başkanlık yolu açıldı. AKP'nin 21 Mayıs'ta yapılan Olağanüstü Kongresi'nde, Erdoğan geçerli 1414 delegenin oyuyla genel başkan seçilerek, Cumhurbaşkanlığının yanı sıra, AKP Genel Başkanı oldu.
ENİS BERBEROĞLU TUTUKLANDI
2016'da, CHP'nin de desteklediği anayasa değişikliği ile parlamentoda halen görev yapan milletvekillerinin dokunulmazlıkları kaldırıldı. HDP Eş Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ'ın da aralarında bulunduğu 9 milletvekili tutuklandı. CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu'nun dokunulmazlığı da, Cumhuriyet gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar ve Ankara Temsilcisi Erdem Gül'ün yargılandığı ‘MİT TIR'ları’ davası kapsamında açılan soruşturmadan kalkmış oldu. Enis Berberoğlu ‘devletin gizli kalması gereken bilgilerin, siyasal ve askeri casusluk maksadıyla açıklamak’ suçlamasından 25 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Berberoğlu, hükmün verildiği 14 Haziran'da tutuklanarak, İstanbul'daki Maltepe Cezaevi'ne konuldu.
ADALET YÜRÜYÜŞÜ
Enis Berberoğlu'nun tutuklanmasının ardından CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, Gandi'nin ‘tuz yürüyüşü’nü hatırlatan ‘Adalet Yürüyüşü’nü başlattı. Ankara Güvenpark'tan yürüyüşe başlayan Kılıçdaroğlu'nun bu eylemi, gündeme damgasını vurdu. Kılıçdaroğlu, 15 Haziran'da başlattığı ve 432 kilometrelik yolun tamamını kat ettiği yürüyüşü 23 günde, İstanbul Maltepe Cezaevi önünde düzenlediği bir mitingle tamamladı. ‘Hak, hukuk, adalet’ sloganıyla başlayan yürüyüşün ardından Kılıçdaroğlu, 10 maddelik bir bildirge açıkladı.
GREVLER YASAKLANDI
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, ‘OHAL’i patronlar rahat etsin, işçiler greve çıkamasın’ diye kullandıklarını itiraf ettiği 2017’de pek çok grev yasaklandı. Metal işçileri ve ilaç fabrikası işçileri gibi Şişecam’a bağlı cam işçilerinin 24 Mayıs’ta başlayacakları grev hakkında da Bakanlar Kurulu, ‘Milli güvenliği bozucu’ olduğu gerekçesiyle erteleme kararı aldı.
WİKİPEDİA DA KAPATILDI
Dünyanın en büyük internet ansiklopedisi olan Wikipedia’ya Türkiye’den erişim engellendi.
NURİYE GÜLMEN VE SEMİH ÖZAKÇA
KHK ile işlerine son verilenlerin Yüksel Caddesi’nde başlattığı ‘işimizi geri istiyoruz’ eylemleri her seferinde polis müdahalesiyle karşılandı. Nuriye Gülmen ve Semih Özakça eylemlerini açlık grevine girerek sürdürdü. Açlık grevinin 75. gününde evlerinden polis baskınıyla gözaltına alınan Gülmen ve Özakça, çıkarıldıkları mahkemece tutuklandı. Özakça’nın bir süre sonra tahliye edilmesinden sonra Nuriye Gülmen de 1 Aralık’ta tahliye edildi. Açlık grevi sürüyor.
15 TEMMUZ DARBE GİRİŞİMİNİN YIL DÖNÜMÜ
15 Temmuz darbe teşebbüsünün yıldönümü nedeniyle Türkiye’de birçok etkinlik yapıldı. TBMM’de ‘15 Temmuz Özel Oturumu’ düzenlenirken, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 15 Temmuz Şehitler Köprüsü’nde miting gerçekleştirdi.
YENİ KABİNE
Başbakan Binali Yıldırım, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı görüşmenin ardından yeni kabineyi açıkladı. Bir önceki kabineden 6 isim dışarıda kalırken, beş ismin de görev yeri değişti.
HAYATI FELÇ EDEN YAĞIŞLAR
Yıla damgasını vuran bir diğer olay ise İstanbul’un son 106 yılın ise yaz mevsiminde gerçekleşen en yoğun yağışına uyanması oldu. Temmuz ayının tamamında ortalama 32,5 kg yağış alan İstanbul’da 18 Temmuz günü, hem de ilk yarısında rekor miktarda yağmur yağdı. Yağış nedeniyle İstanbul’da hayat adeta felç oldu, alt yapı sistemleri çöktü, binlerce ev ve iş yerini su bastı, yollar, metrolar su altında kaldı.
ÖSYM BAŞKANI İSTİFA ETTİ
Üniversiteye giriş sınavında yaşanan skandaldan sonra ÖSYM Başkanı Ömer Demir istifa etti. Demir yaptığı açıklamada, ‘İlgili personelin kasıt taşımayan dikkatsizlikleri sonucu ortaya çıkan yerleştirme hatası nedeniyle ÖSYM’nin kurum olarak tartışılmasının önüne geçmek maksadıyla görevden ayrılma talebimi ilgili makama bugün itibarıyla sunmuş bulunmaktayım’ dedi. Yetkililerin istifasına pek alışık olmayan Türkiye’de Demir’in istifası çok konuşuldu.
TEOG KALDIRILDI
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Temel Eğitimden Orta Eğitime Geçiş (TEOG) sınavını eleştirmesinin ardından, yeni bir düzenleme yapıldı. TEOG kaldırıldı, yerine getirilen sistem eleştirilerin odağına oturdu.
ABD'YLE VİZE KRİZİ
ABD, Türkiye'deki konsolosluk çalışanı Metin Topuz'un tutuklanmasının ardından 8 Ekim'de Türkiye'den yapılan vize başvurularını süresiz olarak askıya aldı. Türkiye de ABD'nin adımına yine vize başvurularını askıya alarak yanıt verdi. Uzun süre gündemin en önemli maddelerinden biri olan krizin ardından yılın son günlerinde ABD ve Türkiye karşılıklı tüm vize kısıtlamalarını kaldırdı. ABD'nin Ankara Büyükelçiliği, Türk hükümetinin ‘üst düzeyde sağladığı güvenceye bağlı kaldığını’ belirtti. Washington'daki Türkiye Büyükelçiliği'nin yanıtı, ‘ABD'nin Türkiye'den güvence aldığını ileri sürerek Türk ve Amerikan kamuoylarını yanlış bilgilendirmesini doğru bulmuyoruz’ oldu.
AKP'Lİ BELEDİYELERDE 'METAL YORGUNLUĞU' İSTİFALARI
Genel başkan seçilmesinin ardından ‘metal yorgunluğu’ ifadesini dile getiren Erdoğan, bazı belediye başkanlarının istifasını istedi. Önce Eylül ayında İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, ‘görevimde başarılı olduğuma inanıyorum’ sitemini de dile getirerek istifa etti. Niğde, Düzce belediye başkanları ‘itirazsız’ istifa kararı alırken, Ankara'yı 23 yıldır kesintisiz olarak yöneten Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek ile Balıkesir Belediye Başkanı Ahmet Edip Uğur ve Bursa Belediye Başkanı Recep Altepe, istemedikleri halde, Erdoğan'ın baskısıyla koltuklarını terk etmek zorunda kaldıklarını ima eden veda konuşmalarıyla istifa etti.
ZARRAB VE ATİLLA DAVASI
New York Güney Bölgesi Başsavcılığı, Ekonomi eski bakanı Zafer Çağlayan, Halk Bankası eski genel müdürü Süleyman Aslan, Genel Müdür Yardımcısı Levent Balkan ile Abdullah Happani hakkında, ABD'nin İrana karşı uyguladığı ambargoyu delme suçlamasıyla dava açtı. Eski Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Hakan Atilla'nın da yargılandığı davada Rıza Zarrab'ın tanık olarak verdiği ifadeler yılın en çok tartışılan gündemlerinden biri oldu.
ZARRAB’IN MAL VERLIĞINA EL KONULDU
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'nca başlatılan soruşturma kapsamında, Reza Zarrab ve 22 yakınının mal varlıklarına ‘Türkiye Cumhuriyet Devleti'nin güvenliği, iç ve dış siyasal yararları bakımından niteliği itibari ile gizli kalması gereken bilgileri diğer bir yabancı devlet lehine siyasal ve askeri casusluk maksadı ile temin ettiği’ gerekçesiyle el konuldu.
İYİ PARTİ KURULDU
Ekim ayının önemli gelişmelerinden biri de Meral Akşener önderliğinde İyi Parti’nin kurulması oldu. Partinin kurulmasının ardından MHP’den istifa eden çok sayıda partili yola Akşener’le devam etme kararı aldı.
CENNET BELGELERİ
Dünyanın dört bir yanından çok sayıda politikacı ve iş insanının, off-shore hizmet sağlayıcılarının yer aldığı Cennet Belgeleri (Paradise Papers) açıklandı. Açıklanan belgelere göre, Malta’da Başbakan Binali Yıldırım’ın oğulları, dayısı ve yeğeniyle bağlantılı olan toplam sekiz şirketin bulunduğu da ortaya çıktı.
BAYKAL HASTANEYE KALDIRILDI
16 Ekim’de gece yarısı ateşi yükselen CHP Antalya Milletvekili Deniz Baykal, Ankara Üniversitesi İbn-i Sina Hastanesi'nin yoğun bakım servisinde tedavi altına alındı. Hastanede beyin kanaması geçiren Baykal bir süre yoğun bakımda kaldı. Ardından, 56 günlük bir rehabilitasyon programı için Almanya'ya gitti.
9 HDP’Lİ VEKİL 2017’Yİ HAPİSTE GEÇİRDİ
Meclis’te en çok sandalyesi bulunan üçüncü parti konumundaki HDP, 2016 Kasımında başlayan tutuklama operasyonları çerçevesinde Eş Başkanlar Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ ile çok sayıda milletvekili ve parti yöneticisi 2017'yi cezaevinde geçirdi. HDP Eş Başkanı Figen Yüksekdağ'ın milletvekilliği, dokunulmazlığı kaldırılan bir dosyadan dolayı hakkındaki cezai hüküm kesinleştiği gerekçesiyle milletvekilliği düşürüldü. Yerine Serpil Kemalbay HDP Eş Genel Başkanı seçildi. Kasım 2016'dan beri cezaevinde bulunan Selahattin Demirtaş, ‘kelepçeli’ olarak duruşmaya gelmeyi reddettiği için şimdiye kadar hakim karşısına çıkamadı. Demirtaş'la birlikte beş HDP'linin milletvekilliği daha düşürüldü, dokuz milletvekilliğinin ise tutukluluğu sürüyor.
MAN ADASI BELGELERİ
CHP lideri Kılıçdaroğlu'nun, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın oğlu, kardeşi ve eniştesinin vergi cenneti olarak anılan Man Adası'nda kurulu şirket aracılığıyla ‘vergiden kaçındığı’ iddiasını partisinin grup toplantısında açıklaması siyasetteki gerilimi yükseltti. Kılıçaroğlu, 21 Kasım tarihli grup toplantısında Erdoğan'a, ‘Çocuklarının, eniştenin, dünürünün, kardeşinin, eski özel kalem müdürünün yurt dışında vergi cennetlerinde bir şirkete milyonlarca dolar para gönderdiklerini biliyor muydun’ diye sordu. Bu iddiaya Erdoğan, ‘Tayyip Erdoğan'ın yurt dışıda bir kuruşu varsa Cumhurbaşkanlığı makamında 1 dakika durmayacağım’ yanıtı verdi. CHP lideri de bir hafta sonraki grup toplantısında Erdoğan'ın yakınlarının Man Adası'nda 1 sterlin sermaye ile kurulan Bellway adlı şirkete 15 Aralık 2011 ile 4 Ocak 2012 arasında toplamda 15 milyon dolar para aktarıldığını iddia ederek, banka dekontları ve swift mesajlarını kürsüden gösterdi. Erdoğan ve AKP yöneticileri, söz konusu belgelerin sahte olduğunu öne sürdü.
CHP'Lİ BELEDİYEYE OPERASYON
İstifa ettirilen AKP'li belediye başkanları hakkında harekete geçmeyen İçişleri Bakanlığı, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın sert sözlerle hedef aldığı CHP'li belediyeler için ise düğmeye bastı. CHP'li Ataşehir Belediye Başkanı Battal İlgezdi, 8 Aralık'ta İçişleri Bakanlığı eliyle görevden uzaklaştırıldı. Uzaklaştırmaya gerekçe olarak İlgezdi hakkındaki imar usulsüzlükleri gösterildi.
KUDÜS TARTIŞMASI
ABD Başkanı Donald Trump’ın, Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıdığını açıklamasının ardından İstanbul’da düzenlenen İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Zirvesinde, Doğu Kudüs’ün, Filistin’in başkenti olarak kabul edilmesi yönünde karar çıktı.
KHK'LERLE GEÇEN BİR YIL
20 Temmuz 2016'dan bu yana süren OHAL kapsamında çıkarılan KHK'ler 2017 yılında da Türkiye’nin en önemli gündemi oldu. 2017'de de üç ayda bir uzatılan OHAL kapsamında 17'si bu yıl olmak üzere toplam 30 KHK çıkarıldı. Hukukçular ve muhalefetin eleştirilerine karşın, darbe girişimi ve OHAL’le hiçbir ilgisi bulunmayan ‘kış lastiği’, ‘taşeron’ gibi birçok konuyu da kapsayan KHK’lerle binlerce kamu çalışanı, üniversite öğretim üyesi, yargı mensubu ihraç edildi.
SİVİLLERE YARGI MUAFİYETİ VE TEK TİP
Son olarak 24 Aralık'ta yayınlanan 695 ve 696 nolu KHK'ler ile cezaevlerindeki tutuklulara ‘tek tip giysi’ maddesi de geçti. Son KHK'yle ‘15 Temmuz 2016 tarihinde gerçekleştirilen darbe teşebbüsü ve terör eylemleri ile bunun devamı niteliğindeki eylemlerin bastırılması kapsamında hareket eden’ sivillerin hukuki, idari, mali ve cezai sorumluluğu olmayacağı yönündeki hüküm büyük tartışma yarattı. Toplumun geniş bir kesimi sivillere yargı muafiyeti getirilmesinin paramiliter yapılanmalara hukuki güvence sağladığı ve bunun sonuçlarının tehlikeli olacağı uyarısı yaptı.
