'Soğan-patates değil politikacı ithal etsinler'

Rıfat DOĞAN

ARTI GERÇEK- Soğan ve patates fiyatlarındaki yükseliş doları da geçti. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, rekor kıran soğan ve patates fiyatları hakkında "Soğan-patates fiyatlarıyla ilgili aşırı oynaklık görüyoruz. Konuyla ilgili müdahalemiz başladı. Tarım Bakanlığı olarak bakıyoruz. Bu ürünlerin ithalatına müsaade edeceğiz. Soğan ve patatesin Türkiye’ye gireceği miktar ve ülke belli. Soğan ve patates fiyatında spekülasyona izin vermeyiz" dedi.

İLGİLİ HABER:  DOLARDAN SONRA SOĞAN VE PATATESE DE MÜDAHALE

İKTİDAR "İTHALAT" DEDİ

Patatesin kilosu 6, soğanın kilosu 6,5 liraya kadar yükseldi. Patatesin adet fiyatı 1 lirayı buldu. Son bir ay içinde patatesteki fiyat artışı yüzde 94’e kadar çıktı. Bu yükselişte girdi maliyetlerindeki artış ve yağışlar nedeniyle üretimdeki azalmanın önemli etkisi var.

Fiyat artışının daha ne kadar süreceği merak konusu olurken, hem alıcının hem satıcının tepkisini yerinde görmek için Feriköy semt pazarına giriyoruz. Önünden en az geçilen tezgahlarda çoğunlukla soğan ve patates var. Soğan 7.5 TL, patates ise 5 TL. Pazarcı da halk da fiyatlardan şikayetçi. Pazarcı satamamaktan, halk ise mutfağın vazgeçilmezlerini alamamaktan yakınıyor. Pazarcılarla müşteriler arasında soğan-patates fiyatı konusunda sık sık tartışma yaşanıyor.

"BUNCA YILLIK PAZARCIYIM BÖYLE FİYAT GÖRMEDİM"

Pazarda yüzler gülmüyor, eskiden 3-4 kilo alınan soğan ve patates şimdilerde bir kiloya kadar düşmüş. "Bu kadar yıllık pazarcıyım, böyle bir fiyatla karşılaşmadım" diyen bir pazarcı, "Daha önce de yükseldi, fiyatı 4 TL’yi buldu ama hiç bu fiyatı görmedi. Şuan sadece üretici kazanıyor. Başka hiç kimse kazanamıyor. Pazarcı zararda" ifadelerini kullanıyor. Yağmurun az yağmasını gerekçe gösteren pazarcı, kuraklık nedeniyle bu yıl soğan ve patates üretiminde azalma yaşandığını da belirtiyor.  

Bir başka pazarcıysa yaşanan artış nedeniyle soğan ve patates satamadıklarını ve ürünlerinin elde kaldığını belirterek, bundan hem kendilerinin hem de müşterilerin ciddi şekilde etkileneceğini dile getiriyor.

ALAN DA SATAN DA MUZDARİP

Haftada 3-4 kilo aldığı soğan ve patatesi şimdi bir kiloya düşürdüğünü belirten bir müşteri de "Evde soğan ve patatesle çok yemek yapıyorum, ancak şu fiyatlarla artık çok yapamayacağım. Şimdiye kadar böyle bir fiyatla karşılaşmadım. Fiyatları görünce şaştım kaldım" diyor.

Tezgah başında pazarcıya yakınan iki yaşlı müşteri de soğan ve patatesi çok tükettiklerini, 15 günde bir 3-4 kilo aldıklarını ancak bu fiyatları gördükten sonra azalttıklarını belirtiyor. Fiyatların yükselişini tarımın bitirilmesine bağlayan çift, hükümetin ithalat açıklaması için "Allahlarından bulsunlar. Soğan ve patates ithal edecekleri yerde politikacı ithal etsinler. Satan adam muzdarip, alan adam muzdarip" sözleriyle dert yakınıyor.

"SORUN 10-15 GÜNE ÇÖZÜLÜR"

Artı Gerçek’e konuşan Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Ahmet Atalık, soğan ve patates hasadının Akdeniz ve Ege’nin bazı ilçelerinde yeni başladığını, iki ürününün halen hasat edilmemesi nedeniyle piyasa ihtiyacını karşılayamadığını söyledi. Bu sorunun tüm illerden piyasaya girecek ürünle 10-15 güne çözüleceğini ve normal fiyatlara dönüş olacağını belirten Atalık, "Stokçu da elinde bulunan ürünü mecburen piyasaya sürecektir" dedi.

"İKİ ÜRÜNDE VERİM DÜŞÜŞÜ VAR"

"Gerek sağanak yağışlar, gerekse o ıslaklığın getirdiği bakteriyel ve virüsel hastalıklar hem patateste hem de soğanda verim kaybına neden oldu. Soğanda yüzde 6 patateste ise yüzde 1 verim düşüşü bekleniyor. Bu verim düşüşü daha çok olacaktır" diyen Atalık, "Özellikle soğanda verim kaybı daha çok bekleniyor, çünkü geçen sene arzu ettiği fiyatı elde edemeyen üretici üretimden çekildi. Geçen seneye göre soğan tohumu daha az satıldı. Üretime devam eden üretici ise tarlasını yarıcıya verdi, bu hem üretimin azalmasına hem de üretim maliyetlerinin bir miktar artmasına neden oldu" ifadelerini kullandı.

"SOĞAN VE PATATES İHRACATI GERİLEDİ"

Atalık "Fiyatı çok hızlı yükselen kuru soğan ve patates. Kuru soğan üretim alanı 2004-2017 arası %37, patates üretim alanı ise %22 azaldı" dedi ve ihracatla ilgili şu rakamları paylaştı: TÜİK'in Bitkisel Üretim 1. tahminine göre bir önceki yıla göre patates üretimi %1, kuru soğan üretimi %6,4 azalacak. Buna karşın bir önceki yılın aynı dönemine göre 2018'in ilk dört ayında patates ihracatı %33, kuru soğan ihracatı %25 geriledi.

"İTHALAT PİYASAYI BALTALAMAK DEMEK"

İç piyasada fiyat yükselmesinin arkasında stokçuluğun olduğunu belirten Atalık, stokçuların "Bekleyelim, görelim" politikası izlediğini ve bu ürünleri piyasaya sürmediğini söyledi. Atalık, hükümet tarafından yapılan ithalat açıklaması için de "Kendi yetiştirebileceğimiz ürünler için ithalat yapmak çözüm değil. Bu piyasayı baltalar" dedi.