Gerçek işsizlik oranı yüzde 20

TÜİK, işsiz sayısını 3 milyon 715 bin olarak açıkladı. Oysa DİSK-AR’dan yapılan değerlendirmeye göre, Türkiye’de gerçek işsiz sayısı 6 milyon 611 bin düzeyinde.

Pelin CENGİZ

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) çarşamba günü açıkladığı verilere göre, Türkiye'de işsizlik oranı, 2016’nın kasım ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,6 puan artarak yüzde 12,1 seviyesine yükseldi. Söz konusu dönemde işsiz sayısı, 590 bin kişi artarak 3 milyon 715 bin kişi oldu.

Aynı dönemde tarım dışı işsizlik oranı 1,9 puanlık artış ile yüzde 14,3 olarak tahmin edilirken, genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı 3,5 puanlık artış ile yüzde 22,6 olarak açıklandı.

GERÇEK RAKAMLAR ÖYLE DEMİYOR

Tabi bunlar resmi açıklamalar. Bu rakamlar Türkiye’deki işsizlik oranını ne derecek doğru yansıtıyor? Yüzde 12,1'lik oranla Mart 2010'dan bu yana en yüksek seviyeye çıkan işsizlik için kısa dönemdeki hükümet teşvikleri etkili olabilir mi?

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü (DİSK-AR) Ekim-Kasım-Aralık aylarını kapsayan kasım döneminde işsiz sayısının son 10 yılın en yüksek düzeyine yükseldiğine dikkat çekerek, "İşsizlik istikrarlı biçimde yükseliyor" uyarısı yaptı.

TÜİK VERİLERİ TÜM BOYUTLARI YANSITMIYOR

Dar tanımlı işsiz sayısı bir önceki yılın kasım ayına göre 590 bin kişi artarak 3 milyon 715 bin olarak açıklandı. Oysa DİSK-AR’dan yapılan değerlendirmeye göre, Türkiye’de gerçek işsiz sayısı 6 milyon 611 bin düzeyinde.

TÜİK tarafından açıklanan dar tanımlı genel işsizlik oranının işgücü piyasalarındaki durumu bütün boyutlarıyla ortaya koyamadığı belirtilen DİSK-AR açıklamasında şunlar kaydedildi:

"TÜİK tarafından kullanılan standart işsizlik tanımı referans dönemi içinde istihdam halinde olmayan kişilerden iş aramak için son dört hafta içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve iki hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan 15 ve daha yukarı yaştaki kişiler işsiz kabul edilmektedir. Bu hesaplama yöntemi işsizliğin gerçek boyutlarının anlaşılmasını zorlaştırmaktadır. Geniş tanımlı işsizlik hesaplaması klasik dar tanım kapsamında yer alan işsizler yanında, iş bulma ümidini kaybeden işsizleri, iş aramayan ancak çalışmaya hazır olan işsizleri, mevsimlik ve zamana bağlı eksik çalışanları kapsayan alternatif işsizlik tanımıdır. Çalışma ekonomisi literatüründe kullanımı giderek artan bir hesaplama yöntemidir."

AKP’NİN İŞSİZLİKLE MÜCADELESİ YETERSİZ

DİSK-AR’ın geniş tanımlı işsiz sayısı hesaplamalarına göre, Kasım 2015’te 5 milyon 978 bin olan geniş tanımlı işsiz sayısı Kasım 2016’da 6 milyon 611 bine yükseldi. Geniş tanımlı işsiz sayısı 633 bin kişi artarak yüzde 20 olarak gerçekleşti. Dolayısıyla gerçek işsizlik oranı (geniş tanımlı) yüzde 20 olarak gerçekleşti.

İşsizlik oranlarının son beş yıllık seyrine bakıldığında hem sayısal hem de oransal olarak istikrarlı bir yükseliş yaşandığı görülüyor. Kriz sonrası dönemde düzelme eğilimi gösteren işsizlik oranları yine kriz dönemdekine benzer biçimde yükselmeye başladı. Kasım 2012’de yüzde 8,6 olan işsizlik oran 3,5 puanlık artışla yüzde 12,1’e yükseldi. İşsiz sayısı da son beş yılda 1 milyon 411 bin kişi artarak 3 milyon 715 bine yükseldi.

Kadın işsiz sayısındaki artış ise çok daha yüksek oranlı oldu. Kadın işsizliği son iki yılda yüzde 36 artarak 1 milyon 151 binden 1 milyon 566 bine yükseldi. Yüksek öğrenimli işsiz sayısı ise yüzde 24,5’lik artışla 982 bine yükseldi.

TÜİK’in dar tanımlı işsizlik hesaplamaları bu açıdan bakıldığında gerçeği yansıtmıyor.

Diğer yandan, işsizlik verilerinin iktidarı tedirgin ettiği görülüyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "istihdam seferberliği" çağrısının ardından nisandaki referandum öncesi istihdam piyasasının olumlu etkileneceği belirtiliyor. Ancak, teşviklerin süresi, bütçeye getireceği yükler ve hangi finansman araçlarıyla sağlanacağı gibi belirsizlikler hakim.

İŞSİZLİK FONU İŞVERENE PEŞKEŞ ÇEKİLİYOR

9 Şubat 2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 687 sayılı OHAL KHK’sından sermayeye teşvik çıktı. Bu teşviklerin büyük bölümü İşsizlik Sigortası Fonu’ndan dolayısıyla işçinin parasından karşılanacak. Yeni KHK’ya göre 2017 yılı sonuna kadar işe alınacak her ilave işçi için, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan işverenlere günlük 22,22 TL sigorta prim desteği sağlanacak. Bu kapsamda sağlanacak teşvik 30 gün çalışan bir işçi için ayda 666,6 TL olacak.

Patronlara sağlanacak destek sadece sigorta primleri ile sınırlı değil. Sağlanan destek asgari ücretin netinin dışında kalan tüm kesintileri kapsıyor. Asgari Geçim İndirimi hariç gelir vergisi tutarı (93,31 TL) ve damga vergisi (13,49 TL) işverenlerden tahsil edilmeyecek. Böylece bir işçi için işverenlere sağlanan aylık destek 773,4 TL’ye ulaşacak. Bu desteğin yüzde 86,2’si İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak. Bu uygulama Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsizlerden işe alınacak işçileri kapsayacak.

İşverenlerin bu destekten yararlanmaları için belirli koşulları yerine getirmesi gerekecek: Aralık 2016 itibariyle iş yerinde çalışan işçi sayısına ilave istihdam edilecek her bir işçi için bu destek verilecek. Teşvik istihdam artışı olmaksızın ödenmeyecek. Ek istihdam her türlü sigorta ve vergi kesintisinden muaf olacak. İşverenin teşvikten yararlanabilmesi için işe aldığı işçinin üç aydır işsiz olması ve Türkiye İş Kurumu’na kayıtlı olması şartı aranacak. Böylece işveren işçiye sadece 1404 TL net asgari ücret ödeyecek. Vergi ve sigorta primi ödemeyecek.

İŞSİZLİK FONU’NUN 13 MİLYAR TL’SİNE EL KONACAK

DİSK-AR’ın konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede şu nokta özellikle dikkat çekici: "Bu teşvik paketi işçinin parası ve halkın vergileriyle işverenlerin desteklenmesi anlamına geliyor. 1,5 milyon yeni istihdam sağlama hedefi güden bu uygulamanın İşsizlik Sigortası Fonu’na maliyeti 13 milyar TL civarında olacak. Bu teşvik paketiyle İşsizlik Sigortası Fonu bir kez daha yağmalanmış olacak. 2002 yılından bu yana işsizlere sadece 14,3 milyar TL ödeme yapan İşsizlik Sigortası Fonu’ndan bir çırpıda 13 milyar TL’ye el konulmuş olacak."