ABD'de başkanların azil süreci nasıl işliyor?

Amerika Birleşik Devletleri'nde başkan seçildiği 2016 Kasım ayından bugüne kadar hep tartışılan Başkan Donald Trump hakkındaki azil iddiaları, para karşılığı birlikte olduğu iki kadına sus payı olarak ödeme yapmasıyla yeniden gündemde. Rusya'nın seçimlere müdahale ettiği iddialarının ardından Trump'ın eski avukatı Michael Cohen'in savcıyla işbirliği yaparak porno yıldızı Stormy Daniels ve Playboy modeli Karen McDougal'a ödeme yaptığını itiraf etmesi ve Trump'ın eski kampanya direktörü Paul Manafort'un 8 ayrı suçlamadan suçlu bulunması azil soruşturması başlatılması olasılığını ortaya çıkardı.

ÜÇ SUÇLAMADA AZİL GÜNDEME GELİYOR

ABD'de başkanlar ancak Kongre vasıtasıyla azil edilebiliyor. Mahkemeler azil sürecinde rol oynamıyor. ABD anayasası, Kongre'ye başkanın üç kategoriden en az birince suç işlemesine kanaat getirilmesi halinde görevden alma yetkisi veriyor. Bu suçlar ABD'nin düşmanı olan bir ülkeye yardım etmek olarak tanımlanan "ihanet", siyasi fayda karşılığında para ya da hediye kabul etmeyi içeren "rüşvet" ve yasalarda kesin bir tanıma yer verilmeyen "ağır ve vahim suç" işlemek ya da "başka kötü davranışta" bulunmak olarak sıralanıyor.

ABD anayasa hukuku uzmanları, son kategoriye ne tarz eylemlerin girdiğinin net olmadığını belirtiyor. Ancak uzmanlara göre, genellikle bu kategorideki eylemlerde, kamuoyunun genelini doğrudan etkileyen ağır bir suçun işlenmesi ya da başkana duyulan güvenin ciddi şekilde kırılması kriterleri aranıyor. Bugüne kadar, üç başkan hakkında Kongre'de görevden azil süreci (impeachment) başlatıldı. Ancak tarihte bu süreç sonunda Kongre tarafından azledilen ve görevden alınan bir başkan yok. Azil süreci aslında ABD'nin kuruluşu sırasında İngiltere'den uyarlanan bir sistem. Bu süreç; herhangi bir yargı sürecinde olduğu gibi yargılama, hüküm ve cezalandırma aşamalarından oluşuyor. ABD'de başkan azil sürecinin tüm aşamaları Kongre'de gerçekleşiyor.

İLGİLİ HABER: DONALD TRUMP: AZLEDİLİRSEM PİYASA ÇÖKER

ÖNCE TEMSİLCİLER MECLİSİ'NDE SONRA SENATO'DA OYLAMA

Sürecin başlatılması için ABD Kongresi'nin iki kanadından biri olan Temsilciler Meclisi'nde herhangi bir üye başkan hakkında azil süreci başlatmak için girişimde bulunabiliyor. Bu başvuru daha sonra Temsilciler Meclisi Adalet Komitesi'nin önüne gidiyor. Burada azil sürecinin devam edip etmeyeceği kararı oy çokluğuyla alınıyor. Bugüne kadar birçok başkan hakkında bireysel olarak azil süreci başlatma başvurusu yapıldı. Ancak bu başvurular genellikle Adalet Komitesi'nde reddedildi ve süreç de noktalandı. Adalet Komitesi'nin onay vermesi halinde bir de Temsilciler Meclisi'nde oylama yapılıyor. Salt çoğunluğun kabul etmesi durumunda da azil süreci Senato'da devam ediyor. Burada ise davaya benzer bir süreç işletiliyor. Başkanın azledilme talebine ilişkin kanıtlar ortaya konuyor, tanıklar dinleniyor. Başkan da ayrıca kendi savunmasını yapıyor. Senatörler de jüri görevi üstlenerek, nihai kararı veriyor. Bir başkanın azledilmesi için Senato'da üçte iki çoğunluk gerekiyor.

İLGİLİ HABER: TRUMP'IN İTİRAFÇI OLAN AVUKATI İÇİN BAĞIŞ KAMPANYASI

ÜÇ BAŞKAN İLE GÜNDEME GELDİ

Bugüne kadar üç başkan hakkında son kategori kapsamında, yani "ağır ve vahim suçlar" veya "diğer başka suçlar" çerçevesinde azil süreci başlatıldı. Bu başkanlardan ilki olan Andrew Johnson hakkında 1868 yılında, görevi Kongre tarafından çıkarılan bir yasayla teminat altına alınan dönemin Savaş Bakanı Edwin McMasters Stanton'ı yasaya aykırı bir şekilde görevden aldığı için azil süreci başlatıldı. Ancak Johnson, Senato'da üçte iki çoğunluk sağlanamayınca görevinde kaldı. 106 yıl sonra ikinci kez bir başkan için azil süreci başlatıldı. Bu kez de 1972'de Cumhuriyetçi Başkan Richard Nixon, hakkında kendisine yakın bazı kişilerin Watergate iş merkezindeki Demokrat Parti'nin ofisine dinleme cihazı yerleştirdiğinin ortaya çıkmasıyla patlak veren skandalda yargıyı yanıltmak ve delil karartmakla suçlandı. Ancak süreç tamamlanmadan Nixon görevinden istifa etti. O dönemde yaygın olan kanı Nixon istifa etmeseydi, zaten azledileceği yönündeydi.
Nixon'dan 27 yıl sonra bu kez Demokrat Başkan Bill Clinton hakkında Beyaz Saray stajeri Monica Lewinsky ile yaşadığı ilişkiyle ilgili yeminli ifadesinde yalan söylediği iddiasıyla azil süreci başlatıldı. Clinton, Senato'da yapılan oylama sonunda beraat ederek, görevinde kaldı.

ÇOĞUNLUK AZ FARKLA CUMHURİYETÇİLERDE

Temsilciler Meclisi'nde Cumhuriyetçiler çoğunluğu elinde tutuyor. Cumhuriyetçilerin 238 sandalyesine karşılık, Demokratların 193 üyesi var. 100 sandalyeli Senato'da ise Cumhuriyetçiler 51; Demokratlar ise 47 kişiyle temsil ediliyor. İki bağımsız üye de Demokrat Parti grubuna destek veriyor. (DIŞ HABERLER SERVİSİ)