Af Örgütü: Kamudan çoğu öğretmen, 130 bin kişi ihraç edildi

ARTI GERÇEK - Uluslararası Af Örgütü 15 Temmuz 2016'daki darbe girişiminden sonra kamuda gerçekleşen ihraçlara ilişkin, 'Dönüşü Olmayan İhraçlar?: Türkiye'de Kamudan İhraç Edilenler İçin Etkin Çözüm Yok' başlıklı bir rapor hazırladı.

130 BİN KİŞİ İHRAÇ EDİLDİ

Af Örgütü'nün raporuna göre darbe girişiminden sonra 130 bin civarında kamu çalışanının, Kanun Hükmünde Kararnamelerle görevlerinden ihraç edildiği, keyfi gözaltıların ve istismar edici nitelikteki kovuşturmaların arttığı belirtilerek, "Olağanüstü Hal süresince 150 binden fazla insanın gözaltına alındığı tahmin ediliyor. Soruşturması ya da davası devam eden tutuklu sayısı Temmuz 2016'da 26 binin biraz üzerindeyken, bu rakam Mart 2018'de 70 binin üzerine çıktı" denildi.

KAPATILAN MEDYA ORGANI SAYISI 203

Raporda en az 203 medya organının kapatıldığı ve 150'den fazla gazeteci ve medya çalışanının cezaevine konulduğu belirtilerek, "10 insan hakları savunucusunun içinde bulunduğu ortam da giderek düşmanca bir hal aldı ve kişiler, hak ihlallerini dile getirmelerinden ötürü hapis cezası tehlikesi ile karşı karşıya kaldı" ifadeleri kullanıldı.

ÖĞRETMENLER İHRAÇLARDA İLK SIRADA

Raporda kamudaki ihraç sayısıyla ilgili şu verilere yer verildi:

"İki yıl süren Olağanüstü Hal döneminde 129 bin 612 kamu sektörü çalışanı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnameleri ile işinden ihraç edildi. İhraç edilen kamu sektörü çalışanlarından 3 bin 799 kişi daha sonra yine Kanun Hükmünde Kararnameler ile görevine iade edildi. İhraç edilen kamu sektörü çalışanları arasında 33 bin 500'ün üzerinde öğretmen, 31 bin 500 polis memuru, 13 bin asker, 7 bin sağlık çalışanı ve 6 bin akademisyen bulunuyor. Bunların dışında binlerce kamu sektörü çalışanı da çeşitli devlet dairelerindeki işlerinden ihraç edildi."

İHRAÇ EDİLENLER KAMUOYU ÖNÜNDE 'TERÖRİST' OLARAK DAMGALANDI

Raporda ihraç edilen kamu çalışanlarının etkin bir itiraz yolunun bulunmayışı, Olağanüstü Hal dönemi süresince yaşanan insan hakları ihlallerinin en kötülerinden olduğunun altı çizilerek olağanüstü hal kapsamındaki tedbirlerin marifetiyle doğrudan ihraç edilen kişilerin geçimlerini sağlama olanağının ağır bir şekilde kısıtlandığı ve bu kişilerin, ömür boyu kamu sektöründe çalışma yasağı ile yüz yüze kalarak kamuoyu önünde yetkili makamlar tarafından 'terörist' olarak kabul edilen örgütlerle irtibatı olan kişiler olarak damgalandığına dikkat çekildi.

'KOMİSYON İKTİDARDAN BAĞIMSIZ DEĞİL'

Raporda TBMM'de kurulan ve kamudaki ihraçları görüşen Komisyonun çalışmaları da yer aldı. Af Örgütü, üyelerinin çoğunlukla hükümet tarafından atanması ve bu üyelerin de yasaklı gruplarla irtibatları olduğu şüphesiyle açılabilecek salt 'idari soruşturma' ile görevlerine son verilebilecek olması nedeniyle, Komisyon'un hükümetten kurumsal açıdan bir bağımsızlığı bulunmadığına vurgu yaptı.

BAŞVURULARIN YÜZDE 7'SİNDEN DAHA AZI LEHİNE KARAR VERİLDİ

"Komisyon'a 125 bin başvuru yapıldı. Bu başvuruların yüzde 95'ten fazlasının kamu görevinden ihraç edilen kişilerce yapıldığı tahmin edilmektedir. Komisyon, yine aynı tarih itibarıyla 36 bin karar vermişti ve bu rakam tüm başvuruların yüzde 29'unun biraz altında bir orana tekabül ediyordu" ifadelerinin yer aldığı raporda başvurulara ilişkin şu bilgiler paylaşıldı:

"Anılan bu başvurulardan 2 bini, başvuru sahipleri doğrudan kanun hükmünde kararnameler ile görevlerine iade edildiğinden, ön inceleme aşamasında reddedildi. Komisyon, kalan 34 bin başvurudan yalnızca 2 bin 300'ünde başvuru sahibinin lehinde karar verdi. Hakkında bir karar verilen başvurulardaki olumlu karar oranı dikkat çekici bir şekilde düşük. Nitekim 5 Ekim 2018 itibarıyla ön inceleme aşamasının ardından değerlendirilen başvuruların yüzde 7'sinden azında başvuran lehine karar verildi. Üstelik bu oran, Komisyon'un, hakkında açılan ceza soruşturmalarında takipsizlik ya da beraat kararı verilen başvuru sahiplerinin dosyalarına öncelik verme niyetine rağmen bu şekilde gerçekleşti."

KOMİSYONUN KARAR GEREKÇELERİ HUKUKA DAYANMAYAN BİR NİTELİKTE

Uluslararası Af Örgütü'nün incelediği kararlarda bekleme süreci dört ay ile 10 ay arasında değişirken, ihraç edilen çok sayıda kamu çalışanının, bir yıldan uzun bir süre önce başvurdukları halde Komisyon'dan henüz bir yanıt alamadığı kaydedildi.

Raporda, Komisyon'un etkin bir faaliyet yürütmediği belirtilerek, "Komisyon tarafından verilen ve ihraçları onayan kararlardaki gerekçeler genel itibariyle esastan yoksun ve hukuka dayanmayan bir nitelikte. Bu kararlar ihraçlardan etkilenen kişilerin, yeterli yaşam standardı hakkı gibi diğer haklardan yararlanmalarını da ciddi bir biçimde kısıtlıyor. Komisyon, bu adil olmayan ve keyfi ihraçları onayarak, kendisinin bir inceleme organı olarak elverişsiz olduğunu ortaya koyuyor ve uygun hukuki usul ile suçlara ilişkin ispat standartlarının da gerisine düşüyor" denildi.

KAMU ÇALIŞANLARI GÖREVLERİNE İADE EDİLMELİ

Raporun sonuç kısmında şu tavsiyelere yer verildi:

"Yetkililer Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnameleri marifetiyle ihraç edilen tüm kamu sektörü çalışanlarını görevlerine iade etmelidir. Hizmet kusuru ya da görevi suistimali bulunduğuna ve yahut bir suç işlediğine dair hakkında makul şüpheler bulunan kişilerin görevden alınmalarına dair her türlü karar da yalnızca tüm usul güvencelerini de içeren olağan disiplin süreci çerçevesinde alınmalıdır. Uluslararası Af Örgütü, tüm kamu sektörü çalışanlarının adalet ve onarım da dahil olmak üzere uygun hukuki usule yeterli erişimlerinin sağlanmasını isteme çağrısında bulunuyor."