AYM’den emsal karar: Mal varlığına el koyma ölçüsüz
Derya OKATAN
ARTI GERÇEK- Anayasa Mahkemesi’nden, OHAL döneminde yaşanan hak ihlallerine ilişkin önemli bir karar geldi. AYM, mal varlığına el konulan bir kişinin başvurusunu haklı buldu. Karar emsal teşkil ediyor.
Anayasa Mahkemesi, OHAL döneminde hapis cezasına çarptırılan ve mal varlığına el konulan Ercan Toğrul’un "mülkiyet hakkının ihlali" başvurusunu karara bağladı.
Ercan Toğrul, Kocaeli İl Emniyet Müdürlüğü'nde emniyet amiri iken, 15 Temmuz darbe girişiminin ardından ihraç edildi ve Kocaeli Cumhuriyet Başsavcılığı'nın başlattığı soruşturma kapsamında da tutuklandı. Savcılık, aynı zamanda Toğrul'un malvarlığına el konulmasını talep etti. Talebi kabul eden Kocaeli 1. Sulh Ceza Hakimliği, şüphelilerin taşınmazları, hak ve alacakları ile vadeli ve vadesiz mevduat hesapları, maaşlı çalışanların maaş hesaplarına son aldıkları maaşları kadar paranın aylık harcamalar için kullanılmak üzere o ay içerisinde çekilmesine izin verildikten sonra arta kalan tutar üzerine el koyma tedbiri uygulanmasına karar verdi.
Kararda, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 128. maddesi ile 668 sayılı KHK'nın 3. maddesi dayanak gösterildi. Bu karara itirazı aynı mahkeme inceledi ve reddetti. Toğrul, bunun üzerine Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulundu.
Öte yandan, Toğrul hakkında "FETÖ üyeliği" gerekçesiyle hapis cezası veren Kocaeli 4. Ağır Ceza Mahkemesi de mal varlığı konusunda herhangi bir karar vermedi.
MÜDAHALE ÖLÇÜSÜZ
Anayasa Mahkemesi, "mülkiyet hakkının ihlali" başvurusunda Toğrul’u haklı buldu.
Malvarlığına el koyma tedbirine karşı yaptığı itiraz incelenmek üzere kanunda öngörülen mahkemeye gönderilmediğini belirten AYM, ayrıca "örgüt üyeliği" suçundan ceza veren mahkemenin mal varlığıyla ilgili tedbirin devamı veya sona erdiği yönünde bir karar vermemesinin, tedbirin devamının gerekçesi ve kanuni dayanağını göstermemesinin hukuka aykırı olduğuna işaret etti. AYM kararında, başvurucunun mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin ölçüsüz olduğu belirtildi.
MÜLKİYET HAKKI İHLAL EDİLDİ
AYM, ayrıca mal varlığına el konulmasının olağanüstü dönemlerde temel hak ve özgürlüklerin kullanımının durdurulmasını ve sınırlandırılmasını düzenleyen Anayasa'nın 15. maddesi kapsamında meşru olup olmadığını da inceledi. Yüksek Mahkeme, olağanüstü dönemde söz konusu tedbire yönelik itiraz süreçlerini düzenleyen kanun hükümlerini kaldıran veya değiştiren herhangi bir düzenleme yapılmadığını hatırlatarak, müdahalenin gerektirdiği ölçüde olmadığını ifade etti.
Başvurucunun mülkiyet hakkının ihlal edildiğine hükmeden Anayasa Mahkemesi, başvurucuya 5 bin TL manevi tazminat ödenmesine karar verdi.
AV. MAZILI GÜNEY: EMSAL TEŞKİL EDİYOR
Kararı Artı Gerçek’e değerlendiren Av. Levent Mazılıgüney, "Anayasa Mahkemesi, Ercan Toğrul kararında, darbe teşebbüsü sonrasında başvuranın malvarlığına konan tedbire yönelik itirazın incelenmemesi ve hüküm kurulurken tedbir hakkında bir karar verilmemesinin mülkiyet hakkına ölçüsüz bir müdahale oluşturduğuna karar vermiştir" dedi.
Mal varlığına el koyma kararını Kocaeli 1. Sulh Ceza Hâkimliğinin verdiğini, itirazı da yine bu mahkemenin değerlendirdiğini hatırlatan Mazılıgüney, oysa CMK’ya göre itirazın bir üst mahkeme tarafından incelenmesi gerektiğini belirtti.
Av. Mazılıgüney, şu değerlendirmeyi yaptı: "Darbe teşebbüsünü izleyen dönemde malvarlığına el konulan tüm gerçek ve tüzel kişiler bakımından, itiraz haklarını kullanmış olmaları kaydıyla, tedbirin fiilen uzun süreler devam ettirilmesinin ve mahkemelerce bu noktada değerlendirme yapılmamasının mülkiyet hakkının ihlalini oluşturacağını söyleyebiliriz. El koyma tedbirinin muhataplarının ifade hürriyeti, din ve vicdan hürriyeti ya da dernekleşme hakkının da devreye gireceği basın yayın kuruluşları veya çeşitli dernek ve örgütler olması halinde daha kısa süreli müdahalelerde de ihlal kararının verilmesi beklenebilir."
