'Başkanlık ile uçacağız' demişti, uçan 970 dolar oldu
Cumhurbaşkanı Erdoğan geçmiş yıllardaki konuşmalarında parlamenter sistemin çöktüğünü söyleyerek, başkanlık sistemine geçince Türkiye'nin uçacağı iddiasıyla oy istemişti. Ancak, durum pek de öyle olmadı.
Dün TÜİK tarafından açıklanan büyüme verilerine göre, Türkiye ekonomisi 2018’de yüzde 2.6 büyüdü. Üst üste iki çeyrek daralan ekonomi teknik olarak resesyon yani durgunluk sürecine girdi. İç talepteki sert daralma büyümeyi aşağı çeken etkenlerin başında geldi.
BÜYÜME RAKAMLARI: 2018 SON ÇEYREKTE DARALMA
ALBAYRAK'A GÖRE, BÜYÜMEDEKİ YAVAŞLAMA 'GEÇİCİ'
2017’de 851 milyar dolar olan milli gelir 2018’de 784 milyar dolar oldu. Türkiye 67 milyar dolar fakirleşti. Kişi başına gelir ise 10 bin 602 dolardan 9 bin 632 dolara geriledi.
TÜRKİYE KİŞİ BAŞINA 970 DOLAR FAKİRLEŞTİ
Vatandaşın derinden hissettiği ekonomik kriz devletin resmi verilerine de yansıdı. 2018'in son üç ayında milli gelir yüzde 3 küçüldü, kişi başına gelir dokuz yıl aradan sonra ilk kez 10 bin doların altına, 9 bin 632 dolar seviyesine geriledi. Son bir yılda ülke ekonomisi 67.4 milyar dolar, vatandaş ise kişi başına 970 dolar birden fakirleşti.
Dün açıklanan 2018 yılı dördüncü çeyrek ve yıllık Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) sonuçlarına göre, 2017'nin son çeyreğinde yüzde 7.3 büyüyen GSYH, ekonomik krizin derinden hissedildiği 2018'in son çeyreğinde yüzde 3 küçüldü.
'TÜRKİYE'NİN RESMİ KRİZİ DÖRDÜNCÜ ÇEYREKTE BAŞLADI'
Daralma yıllık verilerde de net bir şekilde görüldü. 2017'nin tamamında yüzde 7.4 olan milli gelir büyümesi 2018'de yüzde 2.6'ya kadar geriledi. 2017'de 851 milyar 490 milyon dolarlık bir büyüklüğe sahip olan Türkiye ekonomisi, 2018 sonunda 67 milyar 403 milyon dolar küçülerek, 784 milyar 87 milyon dolara geriledi.
TÜİK'in resmi verileri, Yeni Ekonomi Program'da (YEP) Türkiye ekonomisinin 2018 yılında yüzde 3.8 büyüyeceği tahmininde bulunan ekonomi yönetiminin iyimser tahmin yaptığını ortaya koydu.
2009'DAN BU YANA İLK KEZ 10 BİN DOLARIN ALTINA DÜŞTÜ
Ekonomideki keskin daralmaya paralel olarak kişi başına gelirimiz de adeta eridi. Kişi başına milli gelir 2009 yılından bu yana ilk kez 10 bin doların altına gerileyerek 2018 sonu itibarıyla 9 bin 632 dolara düştü. Böylece kişi başına gelirde 2007 yılına, yani 11 yıl önceki seviyeye geri döndük. 2007'de kişi başına gelir 9 bin 656 dolardı.
Kişi başına gelir 2013 yılında 12 bin 480 dolarla en yüksek seviyeye çıkmıştı. 2017'de kişi başına milli gelir 10 BİN 602 dolardı. Veriler, yaşanan ekonomik kriz nedeniyle 2017'ye göre kişi başına 970 dolar, 2013 yılına göre ise 2 bin 848 dolar birden fakirleştiğimizi gösteriyor.
KRİZİN FOTOĞRAFI TÜİK VERİLERİNDE
TÜİK verilerine göre, Türkiye ekonomisinde kriz var mı yok mu tartışmalarının yaşandığı 2018'in son üç ayında, bir önceki yılın son üç ayına göre tarım sektörü yüzde 0.5, sanayi yüzde 6.4, imalat sanayi yüzde 7.4 ve inşaat sektörü de yüzde 8.7 küçüldü. Aynı şekilde ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektöründeki küçülme yüzde 0.3'ü buldu.
Oysa 2017'nin aynı döneminde tarım yüzde 6.1, sanayi yüzde 9.3, imalat sanayi yüzde 8.8, inşaat yüzde 6.5 ve hizmetler yüzde 9.3 büyümüştü. Bu dönemde devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 3.6, kamunun eğitim, sağlık gibi iktisadi harcamaları da yüzde 5.7 arttı. Ekonominin daha fazla küçülmesini kamu harcamaları önledi.
İÇ TALEP SERT DÜŞTÜ
Büyümedeki zayıflamanın en önemli nedenlerinden birisi, geçen yılın son çeyreğinde iç talepte yaşanan sert daralma oldu. TÜİK verilerine göre hanehalkının tüketimi 2018’in son çeyreğinde yüzde 8.9 daralırken, iç talep 2018’in genelinde ise sadece yüzde 1.1 büyüyebildi.
Yatırımlardaki daralma ise dördüncü çeyrekte yüzde 12.9 olarak gerçekleşti. Büyümeyi destekleyen kalemler ise kamunun harcamaları ve dış ticaret dengesi oldu. Kamu harcamaları dördüncü çeyrekte yüzde 0.5 arttı, 2018 genelinde ise yüzde 3 büyüdü. Dördüncü çeyrekte ithalat yüzde 24 daralırken, ihracatta yüzde 10 büyüme kaydedildi ve böylece dış ticaret dengesi büyümeye olumlu katkı yaptı.
JP MORGAN BÜYÜME HEDEFİNİ DÜŞÜRDÜ
Öte yandan JP Morgan, Türkiye’de zayıf büyüme nedeniyle nedeniyle 2019 büyüme tahminini yüzde 0.2’den eksi yüzde 0.9 düşürdü. BBVA Araştırma Birimi ise bu yıl için yüzde 1’lik büyüme beklentilerini koruduklarını açıkladı.
ABN Amro ekonomisti Nora Notebaum, verinin Türkiye ekonomisinin kayalıktan aşağı yuvarlandığına yönelik bir uyarı olduğunu belirterek, "İlk çeyrekte yüzde 2.5 daralma bekliyoruz. Asıl soru ekonomi tekrar toparlanacak mı yoksa uzun süreli bir resesyon mu olacak? Öncü göstergeler uzun süreli bir ekonomik yavaşlama olacağına işaret ediyor. İnşaat sektörü, perakende satışlar hepsi sert bir şekilde aşağı gitti. Bu yılın ilk üç çeyreğinde negatif büyüme bekliyoruz. Son çeyrekte belki hafif pozitif büyüme görebiliriz" dedi. (EKONOMİ SERVİSİ)
