İl il Kayyım Raporu: Asimilasyon ve yolsuzluk dolu, ideolojik bir hamle
Halkların Demokratik Partisi (HDP), 15 Temmuz darbe girişiminin ardından ilan edilen Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnamelerle (KHK) Demokratik Bölgeler Partisi belediyelerine atanan kayyımlara ilişkin Türkçe ve Kürtçe hazırladığı raporu, kamuoyuna açıkladı. HDP Eş Genel Başkanı Sezai Temelli, Merkez Yürütme Kurulu (MYK) üyeleri, belediye eşbaşkan adayları, HDP ile ittifak sağlayan Kürt partileri ve yerine kayyım atanan DBP'li belediye eş başkanlarının katıldığı toplantı, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde bulunan Demir Otel'de yapıldı. Kayyım atamalrından sonra Kürtçe birçok mahalle ve park isminin değiştirildiği, kadın merkezleri ve kreşlerin kapatıldığı, ihalelerde usulsüzlük yapıldığı tek tek örneklerle anlatılan raporda, "Kayyımların en önemli pratikleri asimilasyon ve hafıza kırımıdır" denildi.
SOKAĞA ÇIKMA YASAKLARI VE YIKIM
HDP'nin 'Kayyım Raporu' Eş Genel Başkan Yardımcısı Yurdusev Özsökmenler tarafından okundu. Raporda, 2013 ve 2015 yılları arasında sürdürülen diyalog sürecinin sonlandırılmasının ardından Şırnak, Cizre, Silopi, Sur, Nusaybin, Yüksekova, İdil ve birçok bölge kentinde ilan edilen sokağa çıkma yasakları sonucunda kentlerin yıkıma uğradığı ve yaşanan çatışmalar sonucunda 368'i sivil 2 bin 500 kişinin hayatını kaybettiği ve 400 bin kişinin göç etmek zorunda kaldığı belirtildi.
DARBE GİRİŞİMİ
Raporda, "15 Temmuz'daki darbe girişimini 'Allahın lûtfu' olarak nitelendirip bir fırsat olarak gören Cumhurbaşkanı Erdoğan, 20 Temmuz'da Olağanüstü Hal (OHAL) ilan ederek demokrasiyi askıya aldığını ilan etmiştir. Peş peşe KHK'ler çıkarılmış; TBMM işlevsiz hale getirilmiştir. OHAL ilanının ardından çıkarılan KHK'lerle on binlerce kamu emekçisi ile 6 bine yakın akademisyen ihraç edilmiştir. 5 binin üzerinde dernek, vakıf, okul, dershane, sendika, üniversite ve medya organı gibi kurum ve kuruluşlar kapatılmış, mal varlıklarına el konulmuştur. Çeşitli gerekçelerle onbinlerce kişi gözaltına alınmıştır" denildi.
'KAYYIM ATAMALARI İDEOLOJİK HAMLE'
OHAL kapsamında çıkarılan 674 Sayılı KHK ile Cumhurbaşkanı'na belediyelere kayyım atama, valilere ise belediyelerin taşınır mallarına el koyma ve çalışanlarını görevden uzaklaştırma yetkisi verildiği hatırlatılan raporda, KHK'ye dayandırılarak DBP'den seçilen belediyelere 11 Eylül 2016 tarihi itibarıyla el konularak kayyım atamalarına başlandığı belirtilerek, "Kayyım atamaları son derece planlı, ideolojik bir hamle olup bölgedeki yerel yönetimleri merkezi devletin uzantısı haline getirme çabasının da önemli bir parçasıdır. Batıda görevden alınan belediye başkanlarının yerine yine meclis içinden seçilmiş bir kişi atanırken, Kürdistan coğrafyasında görevden alınan belediye eşbaşkanlarının yerine vali ve kaymakamlar doğrudan devletin yerellerdeki temsilcisi olarak atanmışlardır" denildi.
SAYIŞTAY RAPORLARI, 'BELEDİYE KAYNAKLARI DAĞA GÖNDERİLDİ' İDDİASINI YALANLADI
AKP'nin, DBP'li belediye başkanlarının belediye hizmeti vermediğini ve kaynakları dağa gönderdiği iddiasının yalan olduğunun Sayıştay Raporları'yla ortaya çıktığı belirtilen raporda, "1999'dan kayyım atamalarının yapıldığı güne kadar geçen süre içinde Maliye ve İçişleri müfettişleri sürekli olarak belediyelerde kalmışlar, bütün hesapları ve işlemleri didik etmişlerdir. Öyle ki, belediyelerde müfettişler için makam odaları bile tahsis edilmiştir. Bütün bu araştırmaların ve Sayıştay raporlarının sonuçlarından da görüleceği gibi, usulsüz tek bir işleme ve hizmet dışında harcanmış tek kuruşa rastlanmamıştır" ifadelerine yer verildi.
KAYYIMLAR BELEDİYELERİ BORÇ BATAĞINA İTTİ
"Kayyım sonrası belediyelerin taşınmaz mülkleri haraç mezat yandaşlara peşkeş çekilerek satılmış ve sadece 2 yılda belediyeler yine borç batağı içine itilmiştir" denilen raporda, "Kayyımların en önemli diğer pratikleri ise asimilasyon ve hafıza kırımıdır. İşgal eder gibi büyük bir polis gücüyle girdikleri belediyelerde ilk işleri çok dilli belediye tabelalarını indirmek olmuştur. Belediye binaları karakollara çevrilmiş, Kürtlerin pek çok tarihsel ve kültürel değerine ve hafıza mekânlarına çeşitli saldırılar gerçekleştirilmiştir" denildi.
Raporun devamında DBP'li 102 belediyede kayyım öncesi hayata geçirilen uygulamalar ve projelere yer verildi. DBP'li belediyelerin faaliyetlerine ilişkin bir özete yer verilen raporda, kayyım sonrası uygulamalara dikkat çekildi.
'KAYYIMLAR BELEDİYELERİ HALKTAN İZOLE ETTİ'
Kayyım uygulamalarına ilişkin verilen örneklerin bazıları şöyle sıralandı:
- Atanan kayyımlar belediye binalarına gelmeden önce genellikle, devletin 'kolluk kuvvetleri' belediyelerde köpekler eşliğinde yoğun aramalar yapmış, meclis üyeleri ve çalışanlar belediye binalarından zor kullanılarak uzaklaştırılmıştır. Bina önlerine yüksek beton bloklar konularak binalar çepeçevre sarılmış, TOMA'lar, zırhlı polis araçları bina çevrelerine yoğunca konumlanmış, bina giriş çıkışlarına hassas X-Ray cihazları ve detektörler sabitlenmiştir. Bu uygulamalara itiraz eden meclis üyeleri ve belediye çalışanları darp edilerek gözaltına alınmışlardır.
- Kayyımlar belediyeleri halktan izole etmiş, halkı tehlikeli görmüş ve belediyenin kamusal hizmetlerini güvenlik duvarlarının içine hapsetmiştir. İki yıldır, yurttaşlar belediyeden bilgi almak için bile gittiğinde, önce güvenlik turnikelerinden üst aramalarına maruz kalarak geçmeleri gerekmiştir. Yaşlılar ve engelli yurttaşlar için bu uygulamalar zaman zaman bir işkenceye dönüşmüştür.
- Kayyımların gece yarısı operasyonları ile mezar taşları kırılıp değiştirilerek Kürtçe ifadeler yerine Türkçe ifadeler yazılmıştır. Kayyımların bu pratiği bu nedenle hem hafıza-kırım hem de asimilasyon pratiği olarak kendini göstermiştir. Bitlis'in Yukarı Olek Köyü'ne bağlı Xerzan Mezarlığında 267 cenazenin olduğu mezarlık yıkılarak kemiklerin mezardan çıkarıldığı gibi bazı yerlerde devlet güçleri ailelere dahi haber vermeden cenazeleri kaçırarak yerinden etmiştir.
- Kayyımlar, Kürtlerin tarihsel, kültürel değer isimlerini taşıyan park, mahalle ve sokaklar ile kültür merkezlerinin ismini değiştirmiştir. Kayyım rejimi ile başta Diyarbakır'da bulunan Cigerxwîn, Aram Tigran ve Dicle Fırat Kültür merkezlerinde verilen kurslar, dersler ve çalışmalar olmak üzere birçok belediyede açılan kültür-sanat merkezlerinin hizmet içeriği tamamen değiştirilmiştir.
- Van, Mardin, Batman gibi il ve ilçe belediyelerinde anadilde hizmet veren birçok kreş ve eğitim destek evi kayyımların keyfi kararları ile kapatılmış ya da içeriği değiştirilmiştir. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin Kürtçe dilinde ve müfredatında hizmet veren Zarokistan ile Xalxalok kreşleri kayyımların eliyle değiştirilerek Türkçeleştirilmiştir. Kapatılan kreşlerin 39 çalışanı da işten çıkarılmıştır.
- Van'ın Çatak Belediyesi'ne kayyım olarak atanan İlçe Kaymakamı Hacı Asım Akgül, 28 Kasım 2015'te Diyarbakır'ın Sur ilçesinde uğradığı silahlı saldırı sonucu yaşamını yitiren Baro Başkanı Tahir Elçi'nin isminin verildiği parkın adını Şehit GK Ali Ogün Parkı olarak değiştirmiştir.
- Dicle ilçesinde, 12 Mayıs 1974 yılında diktatör Saddam Hüseyin’in kararıyla Bağdat’ta idam edilen Leyla Kasım'ın isminin verildiği park, Şehit Er Ekrem Dinç Parkı olarak değiştirilmiştir. Deniz Gezmiş ve arkadaşlarını simgeleyen Üç Fidan Parkı'nın ismi, Şehit Uzman Çavuş Hacı Osman Ayyıldız olarak değiştirilmiştir.
- Kayyım atanan Derik Belediyesi'nin üç dilli tabelası kaldırılıp yerine bayrak asıldı.
- Sur Belediyesi'ne atanan kayyım Ermenice ve Süryanice tabelayı kaldırdı.
- Diyarbakır'da DBP'li Kayapınar Belediyesi'nin yaptırdığı 'Roboski Anıtı' kayyım tarafından kaldırıldı.
- Akdeniz Belediyesi'ne kayyım olarak atanan Kaymakam Hamdi Bilge Aktaş, katledilen çocukların heykellerini kaldırdı.
- Cizre'deki Orhan Doğan'ın heykeli ile saat kulesi, kayyım Ahmet Adanur'un talimatı üzerine kepçelerle yıkıldı.
- Batman Belediyesi'nin 2006'da inşa ettiği ve kayyım atanmasının ardından önce şaibeli bir yangınla kül olan Yılmaz Güney Sineması daha sonra tamamen yıkıldı.
- Yenişehir Belediyesi'ne kayyım olarak atanan Kaymakam Mehmet Özel'in talimatıyla Mervani Parkı'nda bulanan ve Mervanileri simgeleyen kabartmalar söküldü.
- Ambulans gelmediği için yaşamını yitiren ve babası tarafından cenazesi çuvalda hastaneye götürülen 11 yaşındaki Muharrem Taş'ın ismini taşıyan Muharrem Taş Sağlık Merkezi Gürpınar Kayyımı Osman Doğramacı tarafından kapatıldı.
- Kızıltepe'de öldürülen 12 yaşındaki Uğur Kaymaz adına yapılan heykel kayyım tarafından kaldırıldı.
- Doğubayazıt Belediyesi'ne atanan kayyım Ulaş Akhan, Ehmedê Xanî Parkı'ndaki anıtı yıktırdı.
- Kayyım 'Dersim Belediyesi' yazan tabelayı kaldırdı.
- Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu (DBŞT) kadrosunda yer alan 31 oyuncunun işlerine son verildi.
- Vali İbrahim Taşyapan'ın kayyım olarak atandığı Van Büyükşehir Belediyesi, kadınların her Perşembe toplu ulaşım araçlarını ücretsiz kullanması kararını iptal etti.
- Gürpınar Belediyesi’ne kayyım olarak atanan İlçe Kaymakamı Osman Doğramacı, ilçedeki Kürtçe eğitim veren ‘Xeyri Şinik Kreşi’ni’ kapattı. Kayyım kreşi kapatmasının ardından kreşin üç katlı binasını İlçe Müftülüğü’ne tahsis etti. İlçe Müftülüğü de binayı Kuran kursuna çevirdi...
KADIN DANIŞMA MERKEZLERİ, KUR'AN KURSU OLDU
Raporda, kayyım atanan belediyelerde kadın politikalarına dönük müdahalelere de yer verildi. Onlardan bazıları şöyle:
- Cizre ve Silopi'de kapatılan kadın müdürlüklerine ait mekânlar AKP Kadın Kolları başkanlarına tahsis edilmiş, kuran kursu ve dikiş kursuna dönüştürülmüştür.
- Batman Kadın Spor Kompleksi, Batman Spor Kompleksi'ne dönüştürülmüştür.
- Van Büyükşehir Belediyesi'ne ait kadın sığınma evi ve 'Alo Şiddet Hattı' kapatılırken, belediye otobüslerinde kadınlara haftada bir gün kullanılmak üzere verilen ücretsiz hizmet iptal edilmiştir.
- Kayapınar Belediyesi tarafından Ceren Kadın Derneği'ne tahsis edilen mekan TÜRGEV'e tahsis edilmiştir.
- Silvan Belediyesi’ne bağlı Meya Kadın Danışma Merkezi, Aile Danışmanlığı Merkezi’ne dönüştürülmüştür. AKP Silvan Gençlik Kolları Başkanı’nın eşi merkeze yönetici olarak atanmıştır.
- Hani’de Kadın Danışma Merkezi, pastacılık ve Kur’an kursuna dönüştürülmüştür.
İHALELER
Kayyımların harcamalarda pazarlık usulünü benimseyerek 4734 sayılı İhale Kanunu’nun 5. maddesi olan Temel İlkeler’e aykırı davrandıkları belirtilen raporda, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, Kayapınar, Sur, Yenişehir, Mardin Büyükşehir Belediyesi, Derik, Kızıltepe, Nusaybin, Bitlis ve Güroymak, Siirt Eruh, Şırnak ve Cizre, Van’ın Çaldıran belediyelerine atanan kayyımların KİK'e aykırı hareket ettiği ifade edildi.
Raporda, Diyarbakır, Mardin, Van gibi kentlerde kayyımlar aracılığıyla gerçekleştirilen birçok ihaledeki usulsüzlüklere yer verildi. (Mezopotamya Ajansı)
