24 Haziran'ın sahte haber karnesi yayınlandı

24 Haziran'ın sahte haber karnesi yayınlandı
teyit.org seçim sırasında yapılmış sahte haberleri ve kaynaklarını analize etti.

Erken seçimlerin 18 Nisan 2018’de açılanmasından sonra Türkiye, kısa bir süre içerisinde birçok seçim kampanyasına, mitinge tanıklık ederken peşi sıra gelen pek çok sahte habere de maruz kaldı. teyit.org'dan Mehmet Atakan Foça'nın hazırladığı analiz haberde, bu süre zarfında yayılan yanlış bilginin nerede, hangi aktörlerin eliyle ve nasıl yayıldığını gösteriyor.

EN ÇOK ETKİLEŞİM ALAN 5 SAHTE HABER

Sosyal medyada popüler olan sahte haberler seçim dönemi boyunca ortalama 25 bin etkileşim aldı. Facebook ve Twitter üzerinde aldığı toplam etkileşimi en yüksek beş sahte haber incelendiğinde, ilk beşe son sıradan giren sahte haberin bile ortalamanın iki katından fazla etkileşim aldığı görülebiliyor. İlk beşin başını çeken "SOLOTÜRK uçuşlarının Muharrem İnce’yle karşılaştıktan sonra iptal edildiği" iddiası ise ortalamanın dört katından fazla etkileşim almış durumda.

TAMAM ve DEVAM TWEETLERİ NEREDEN ATILDI?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın "Milletim ‘Tamam’ derse o zaman kenara çekiliriz." sözünün ardından sosyal medyada başlayan TAMAM – DEVAM yarışı, tweetlerin yurtdışından atıldığı iddiasıyla da konuşulmuştu. Özellikle iki haber sitesi ve birçok siyasetçinin dahil olduğu tartışmalarda tweetlerin Türkiye’den atılmadığını göstermek için kullanılan ekran görüntüleri, doğru sonuç vermeyen bir arama sorgusundan alınmıştı.



Kırmızı nokta sahte haberi, mavi noktalar sahte haberi paylaşan Twitter hesaplarını, 
siyah noktalar sahte haberi yayınlayan haber sitelerini, lacivert nokta ise sahte 
haberi paylaşan Facebook sayfasını gösteriyor. 
Aradaki bağlantılar ise bu sayfa ve hesapların paylaşımları hangi platformda 
yaptıklarını ve sahte haberin etkileşimine ne kadar katkı sağladıklarını belirtiyor.

SOLOTÜRK uçuşlarının Muharrem İnce’yle karşılaştıktan sonra iptal edildiği iddiasının yaygınlaşmasında ise haber sitelerinin etkisi daha fazla öne çıkıyor. Söz konusu sahte haberi yayınlayan ve sosyal medyada paylaşan 7 haber sitesi bulunuyor.

İstatistiklerdeki bir diğer ilginç sonuç ise Facebook’ta yalnızca bir sayfa tarafından paylaşılan ve bağlam dışı kullanılan bir fotoğrafın, diğer pek çok sahte habere göre daha fazla yayılması. Yılmaz Özdil ve Onurlu Yazarlar isimli Facebook sayfası tarafından Muharrem İnce’nin Kadıköy mitinginden olduğu iddiasıyla paylaşılan ancak gerçekte 15 Temmuz darbe girişiminin birinci yıldönümünde çekilen fotoğraf, yaklaşık 100 bin paylaşımla diğer pek çok sahte haberden daha fazla yaygınlık gösterdi.

SAHTE HABER TWİTTER'DA, ETKİLEŞİM FACEBOOK'TA

Sahte haber paylaşımının seçim dönemi boyunca sayıca Twitter’da daha fazla olduğunu elde edilen veriler ışığında söylemek mümkün gözüküyor. Twitter her ne kadar %42 ile başı çekse de oranlar birbirine çok yakın.

Her ne kadar teyit.org’un tuttuğu sahte haber paylaşımı istatistiklerinde Twitter sayıca daha fazla gözükse de, sahte haberlerin aldığı etkileşimlerde ilk sırayı Facebook çekiyor.


Tüm listelerde öne çıkan sonuç, sahte haberin fotoğraf ve videoların bağlamından koparılarak kullanılması veya montajlanması yöntemiyle daha sık karşımıza çıkmakta olduğu. Ayrıca Mesut Yılmaz İlkokulu’ndaki kimliği belirsiz kişiler ve SOLOTÜRK’ün uçuşlarının ne zaman iptal edildiğine ilişkin iddialar gösteriyor ki kamu kurumlarının zamanında ve yeterli bir açıklama yaparak kamuoyunu bilgilendirmemesi sahte haberin yayılmasına uygun ortam oluşturuyor.

PEKİ SAHTE HABERLERİN AKTÖRLERİ KİM?

Seçim dönemi boyunca paylaştığı sahte haberle en çok etkileşim alan beş aktöre bakıldığında, üçünün anonim Facebook sayfası olduğu, diğer iki profilin ise biri anonim biri de gerçek kişi olmak üzere Twitter hesabı olduğu görülüyor.

Linoge ve Metin Uca hesapları seçim döneminde SOLOTÜRK uçuşlarının Muharrem İnce ile karşılaştıktan sonra iptal edildiği iddiasını; R.T. Erdoğan sayfası İnce’nin camide halay çektiği iddiasını; Yılmaz Özdil ve Onurlu Yazarlar sayfası İnce’nin Kadıköy mitingi fotoğrafını; Arızalı sayfası ise Diyarbakır Mesut Yılmaz İlkokulu’nda usülsüzlük yapan kişileri gösteren fotoğrafını paylaştığı ve bu paylaşımları yüksek etkileşim aldığı için bu listeye eklendi.

Bu hesapların yapmış olduğu paylaşımlarda yalnızca R.T. Erdoğan isimli Facebook sayfasının paylaşımında düzeltmeye gittiği, Yılmaz Özdil ve Onurlu Yazarlar isimli Facebook sayfasının ise gönderiyi sildiği anlaşılıyor. Diğer hesapların ise paylaşımları hala profillerinde duruyor.

teyit.org ayrıca seçim döneminde yayılan sahte haberleri ve bağlantılarını gösteren interaktif bir harita da yayınlamış. Haritaya buradan ulaşmak mümkün.

Öne Çıkanlar