Suriyeli mülteciler hakkında 'doğru' bilinen yanlışlar

Emre ÜNSALLI

ARTI GERÇEK - Suriye'deki savaştan kaçıp yeni bir hayata tutunmaya çalışan Suriyeli mülteciler hakkında her gün yeni bir iddia ortaya atılıyor.

Sosyal medyada ve bazı gazetelerde yar alan haberler Suriyeli mültecilerin dramından çok gerçekten uzak ırkçı iddialardan oluşuyor.

İlk önce sosyal medya ve gazetelerde ardından Suriyeli mültecilerin yaşadıkları mahalle ve kentlerde ırkçı bir dille kulaktan kula yayılan iddialar toplumun huzurunu bozuyor.

Hastanelerde sıra beklemedikleri, su, elektrik ve doğalgaz faturalarının devlet tarafından ödendiği, Türkiyeli öğrencilerden daha fazla burs aldıkları, devletten maaş aldıkları, istedikleri üniversiteye sınavsız girdikleri gibi asılsız iddialar yayıldıkça, Suriyeli mültecilere karşı ırkçı tepki her geçen gün büyüyor.

Bu sorunu kendine dert edinen Mülteciler Derneği, 'Suriyeli Mülteciler Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar' araştırmasıyla,neredeyse tamamı doğruluktan uzak olan iddiaları alt alta sıralayarak bir açıklık getirdi.

'SURİYELİLER HASTANEDE SIRA BEKLEMİYOR'

Hastane poliklinik hizmetlerinde muayene öncelik sırası Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan genelge ile belirlenmiştir. Bu genelgeye göre Suriyelilerin hastanelerde yasal önceliğinin olduğuna dair bir ifade bulunmamaktadır. Yasal öncelik acil vakalar, engelli hastalar, hamileler, hizmetteki askeri personel, şehit yakınları, gazi ve gazi yakınları, 65 yaş üstü hastalar ile yedi yaşından küçük çocuklara verilmektedir. Hastalar Suriyeli oldukları için yasal öncelik kazanmazlar.

Fotoğrafta ismi geçen Muhammed Nihat El Halil isimli kişi bir Suriyeli olabilir. Fakat Yasal olarak öncelik kazanmasının sebebi 'Suriyeli' olması değil. Bu kişi engelli olması veya 65 yaşının üzerinde olması durumunda yasal olarak öncelik kazanır. Bu sadece Suriyeliler için geçerli bir durum değildir. Hastane hizmetlerinden yararlanacak olan herkes bu öncelik sıralamasına tabidir.

'SURİYELİLER SU, ELEKTRİK VE DOĞALGAZ FATURASI ÖDEMİYOR'

Sık sık gündeme getirilen bir iddia da Suriyelilerin elektrik, su ve doğalgaz faturası ödemediği. Suriyeliler de har abone gibi fatura ödemektedir. Sosyal medyada Suriyeli bir aboneye ait bedelsiz faturalar paylaşılarak Suriyelilerin fatura ödemediği iddia ediliyor.

Bu iddiayı desteklemek için de sosyal medyada bedelsiz olan bazı faturaların görselleri paylaşılıyor. Sosyal medyada gündeme getirilen bir iddiaya göre, Konya’da yaşayan bir Suriyelinin su faturası ödemediği ve faturasının sıfır lira geldiği öne sürüldü. 

Onbinlerce kez paylaşılan bu iddiada Suriyeliler ırkçı bir dille hedef gösterildi. Gönderide paylaşılan faturanın bir Suriyeliye ait olduğu ve faturanın sıfır lira geldiği doğru. Fakat paylaşılan faturanın alt kısmındaki açıklama kesildiği için ilk bakışta yanlış bir algıya sebep oluyor.

Alt kısmı kesilmiş olsa bile dikkatli bir incelemeyle faturanın neden sıfır lira geldiğini anlamak mümkün.

İlk endeks ile son endekse bakıldığında sadece 1 birim değişiklik olduğu görülüyor. Yani fatura sahibi tüm fatura dönemi boyunca sadece 1 metreküp su kullanmış. Faturalandırma yapılabilmesi için 3 metreküp miktarını geçmesi gerekiyor. Faturanın yayınlanmayan kısmında su kullanım bedeli 10 liranın altında olduğu için fatura tanzim edilmemiştir uyarısı var.

Bu durum sadece Suriyelilere özel bir durum değil, tüm aboneler için geçerli bir durum. 

KOSKİ’den yapılan açıklamada bu durumun sadece Suriyelilere özel bir durum olmadığı, tüm aboneler için geçerli olduğu, su kullanımı belirli bir sınırın altında olması durumunda fatura sıfır lira olarak geldiği belirtildi.

'DEVLET SURİYELİ ÖĞRENCİLERE 1200 LİRA BURS VERİYOR'

Suriyeli üniversite öğrencilerinin 1200 lira burs aldığı iddiası doğru fakat 1200 liranın tamamının devlet tarafından karşılandığı ve devletin Türkiye vatandaşı öğrencilerden daha çok bir miktarı Suriyeli öğrencilere verdiği iddiası yanlış.

Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) tarafından yapılan açıklamada, Suriyelilere verilen 1200 liralık bursun finansal kaynağının yüzde 85’i Avrupa Birliği tarafından, geriye kalan yüzde 15’lik kısım ise ulusal kaynaklardan karşılanmakta olduğu belirtiliyor.

1200 liralık bursun 1.020 lirası AB’den 180 lirası ise devletin kendi kaynaklarından karşılanıyor. Örneğin 2016-2017 yılları arasında bu burslardan bin 425 Suriyeli öğrenci yararlandı. Program kapsamında toplam 5 bin öğrenci burs olanaklarından faydalandı.

Bursun tüm Suriyeli öğrencilere verildiği iddiası da doğru bilinen yanlışlardan biri. Nasıl ki Türkiye vatandaşı olan öğrenciler için geri ödemeli veya geri ödemesiz burslarda şartlar varsa Suriyeli öğrenciler için de benzer şartlar bulunuyor.

'SURİYELİLERİN TELEFON FATURASINI DEVLET ÖDEYECEK'

Göç İdaresinin telefon kartı ihalesine çıktığını duyurmasının ardından ortaya atılan bu iddia tamamen kasıtlı olarak uydurulan haberlerden ibaret.

20 Mart 2018'de Sözcü Gazetesi İstihbarat ve Haber Şefi Bora Erdin tarafından haberleştirilen bu iddia, 'Suriyelilerin telefon faturalarını da biz ödeyeceğiz" başlığıyla manşete taşındı. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün Suriyelilere dağıtılmak üzere şifreli telefon kartı ihalesi açtığı ve artık Suriyelilerin yurtdışı ve yurtiçi telefon görüşmeleri için para ödemeyeceğinin belirtildiği haberde, görüşme ücretlerinin halktan alınan vergilerle devletin karşılayacağı iddia edildi. Göç İdaresi ve Mülteciler Derneği asılsız haberin ardından Suriyelilerin telefon görüşmelerinin devlet tarafından ödeneceği iddiasını yalanlayarak, bu haberin insanları yanıltma amacıyla Sözcü gazetesi tarafından bilinçli olarak hazırlandığını duyurdu.

Göç İdaresi tarafından ankesörlü telefonlarda kullanılmak üzere dağıtılan telefon kartlarının Türkiye’de yaşayan Suriyeliler için değil, Geri Gönderme Merkezlerinde sınırdışı edilmek üzere bekleyen yabancılar için olduğu da kısa sürede anlaşılmış oldu. Telefon kartlarını ücretsiz dağıtılmasıyla sınır dışı edilecek kişilerin kendi konsoloslukları ve ülke makamlarıyla belge temini için görüşmeleri sağlanarak sınırdışı işlemleri hızlandırılıyor. Ayrıca bu projenin finansörü de Avrupa Birliği üye ülkeleridir.

Ancak asılsız haber yerel seçimlerin yaklaşmasıyla birlikte İYİ Parti Genel Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Ümit Özdağ tarafından yeniden gündeme getirildi.

'SURİYELİLER DEVLETTEN MAAŞ ALIYOR'

Suriyeliler'in Türkiye hükümetinden maaş aldığı iddiası kaynağı araştırılmadan ortaya atılan iddiaların başında geliyor. Sosyal medya ve birçok basın ve yayın organlarında gündeme getirilen 'Suriyeliler Devletten Maaş Alıyor mu?' sorusunun altında yanıltıcı bilgiler paylaşılıyor.

Üzerinde Avrupa Birliği logosu bulunan projelerin finansmanı, Avrupa Birliği'ne üye ülkeler tarafından karşılanıyor. Belirli şartları sağlayan Suriyelilere 'Kızılaykart' aracılığı ile nakit yardımı yapılıyor. Sadece banka kartı özelliğine sahip olan Kızılaykart ile Suriyeliler pos cihazlarını kullanarak harcama yapabiliyor. Sosyal Uyum Yardımından faydalanan 1 milyon 447 bin kişinin yüzde 60’ını (868 bin 200 kişi) 18 yaş altı çocuklardan oluşuyor.

Peki bu yardım neden Suriyelilere veriliyor da yoksul Türkiyeli ailelere verilmiyor?

Çünkü Avrupa ülkeleri bu yardımı sadece geçici koruma statüsünde olanlara dağıtılması için gönderiyor. Yani mülteciler olmasaydı zaten böyle bir destek programı olmayacaktı.

'SURİYELİLER İSTEDİĞİ ÜNİVERSİTEYE SINAVSIZ GİRİYOR'

Suriyeli mültecilerle ilgili sosyal medyada ve gazetelerde gündeme getirilen pek çok iddiadan biri de Suriyeli mültecilerin istedikleri üniversiteye herhangi bir koşul veya sınav olmadan yerleşebildikleri. Bu iddia da diğerleri gibi doğru değil. Suriyeli mültecilerin üniversiteye girebilmesi 'Yabancı Uyruklu' öğrencilere uygulanan sınav ve şartlar kapsamında gerçekleştiriliyor.

Yani sanılanın aksine üniversite konusunda da Suriyelilere hiçbir ayrımcılık yapılmıyor. Mülteciler Derneğinin verdiği örneğe göre, ABD vatandaşı olan bir öğrenci Türkiye’de hangi haklara sahipse, Suriyeli bir öğrenci de aynı haklara sahip. Türkiye’de üniversiteye gitmek isteyen yabancı uyruklu öğrenciler, 'Türkiye Bursları', 'Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavı' veya yatay geçiş şartlarını sağlamadan üniversiteye giremezler. Bu konuda Suriyeli öğrencileri kapsayan ayrı bir düzenleme yok.

Mülteciler Derneği tarafından hazırlanan 'Suriyeli Mülteciler Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar' araştırmasında, ırkçı bir dille ortaya atılan iddiaların tamamının asılsız olduğu ortaya çıkıyor. Daha fazla iddia hakkında bilgi sahibi olmak istiyenler, multeciler.org.tr'yi ziyaret edip, etrafında dile getirilen ırkçı ve asılsız iddialara bir son verebilir.