Putin'le görüşen Trump tedirgin ediyor
Ayşegül KARAKÜLHANCI
ARTI GERÇEK- ABD Başkanı Donald Trump ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Finlandiya'nın başkenti Helsinki'de başkanlık sarayında bir araya geldiler. Uzun sürmesi beklenen iki liderin görüşmesi, Rusya'nın Ukrayna'ya bağlı Kırım adasını 2014 yılında ilhak etmesinden bu yana ABD ile Rusya arasındaki ilk resmi görüşme özelliğini de taşıyor.
Finlandiya NATO üyesi bir ülke olmadığından tarafsız görülüyor. Görüşmenin Helsinki'de yapılmasının bir nedeni de bu. Finlandiya bir AB ülkesi olsa da güçlü komşu Rusya on yıllardır Finlandiya'yı Batı'ya karşı önemli bir tampon ülke olarak görüyor.
Trump ve Putin, daha önce olduğu gibi yeni bir gevşeme aşaması başlatır mı? Trump, Putin'e Brüksel'deki kaotik NATO zirvesindeki ortaklarından daha iyi davranacak mı? Trump, Putin ile yanında herhangi bir danışmanı, hükümet yetkilisi olmadan Suriye veya Ukrayna gibi önemli konularda birebir görüşmeyle müzakere etmeyi umuyor.
TRUMP'IN 'HESAP EDİLEMEZ' OLUŞU ENDİŞE YARATIYOR
Toplantıya, Trump'ın aksine Putin'in daha iyi hazırlanmış olduğu belirtiliyor. Trump'ın yakın mesai arkadaşları bile bu görüşmede ABD Başkanı'nın uzun vadede ABD'nin çıkarlarına zarar verebilecek kendiliğinden davranışlarda bulunabileceğinden, tipik ani vaatlerde bulunabileceğinden korkuyorlar. Putin'e bağlı Rusya devlet televizyonu ABD'nin iktidar seçkinlerinin, Trump'ın Moskova'ya karşı kendi politikasını oluşturduğunu kabul etmek istemediğini de ifade ediyorlar.
Trump'ın Brüksel'de NATO ortaklarına karşı sert söylemlerinin ardından, ABD başkanının Putin'in işini üstlendiği izlenimi doğdu. Batı'yı bölüyor, zayıflatıyor, yorumlarında bulunanlar vardı. NATO ortaklarına göre Trump, müttefiklerine rakipleriymiş gibi davranıyor. Ancak Trump, her zaman Moskova'yı "rakip" olarak gördüğünü de vurguladı. Yeri geldi Rus diplomatlarını ABD'den sınırdışı da etti. Ayrıca Rusya için önemli bir proje olan Nord Stream 2 boru hattı projesine karşı çıkılması için de çabaladı. Trump, Rusya'nın Doğu Avrupa'daki etkisini engellemek için Brüksel'de alınan bir dizi tedbir kararına da katıldı.
Moskova, Trump'ın kafa karıştırıcı bu ifade ve eylemlerinden dolayı onunla nereden başlayacağını kestiremiyor olabilir. Bu konuda Trump'ın Putin'e hayranlığını bir kaç kez ifade etmesi de kafa karışıklığını gidermeye yetmeyecektir.
Bir diğer merak edilen konu da Trump'ın Helsinki'de hangi tondan Putin'le görüşme yapacağı. Putin'i güvenilir bulup kendi müttefikleriyle eşit bir mesafe içinde mi ele alacak? Yoksa Rusya'nın politikasını eleştirecek mi? Belli değil ve elbettte Putin'in buna nasıl tepki vereceği de bilinmiyor.
İLGİLİ HABER: 'DÜNYA BİZİM İYİ GEÇİNMEMİZİ İSTİYOR'
SURİYE VE İRAN KONUSU
İki liderin gerçekten tartışacakları bir konu varsa o da Suriye olacak. Beşar Esad'ı askeri gücüyle koruyan Putin, bölgede de güçlü etkiye sahip. Rusya devlet başkanı Ayetullah Hamaney’in baş danışmanı Ali Ekber Velayati, İsrail’in Başbakanı Netanyahu ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’la zirveden önce görüşmeler de yaptı. Trump ise görüşme öncesi sadece Erdoğan'la Mınbiç konusunu telefonda görüştü.
Trump, birliklerini Suriye'den tamamen geri çekmek istediğini daha önce ifade etmişti. Ancak Putin'den, İran yanlısı milisler ile İranlı danışman ve askerlerin Suriye’den tamamen çekileceğine dair bir taahhüt istiyor. ABD Başkanı ve İsrail, Tahran'ı Ortadoğu'da büyük bir sorun olarak görüyor. Putin için ise İran daha çok bir ortak. Ayrıca Putin'in Tahran'daki etkisinin sınırlı olduğu biliniyor. Dolayısıyla, Putin'in Trump'a yapacağı taahhütlerin neler olabileceği de net değil. Ancak İran’ın çekilmesi durumunda Rusya'nın Suriye’de kendi kaynaklarıyla bunu telafi etmek zorunda kalacağı ve bunun da Rusya'yı zorlayacağı açık.
UKRAYNA MESELESİ
Kırım konusu Putin açısından tartışmaya açık değil. Buna ek olarak son zamanlarda Rusya'ya karşı daha fazla yaptırım uygulamaya itilen ABD Kongresi nedeniyle Moskova'da Trump'ın marjının da düşük olduğu düşünülüyor. ABD ve AB, Ukrayna yarımadasının Rusya tarafından ilhak edilmesi ve Rusya'nın Doğu Ukrayna'da gizli Rus askeri bulundurmasından dolayı Moskova'ya yaptırım uygulamışlardı. Rusya bu yaptrımların kaldırılmasını istiyor.
Donbass'da 10 binden fazla kişi öldü ve hala ölüyor. Trump'ın Ukrayna konusunda nerede durduğu belli değil. Ancak Putin, Trump'a yüz milyonlarca dolara mal olan Ukrayna'ya askeri yardımı durdurmasını isteyecek. Buna karşılık, Putin Doğu Ukrayna'daki Rus yanlıları tarafından kontrol edilen Mavi Miğferlileri hareket ettirebilir.
