Torba Yasa'da bilmeniz gereken 42 şey

EKONOMİ - Bazı vergi kanunlarında değişiklik öngören 130 maddelik Torba Yasa son zamanların en çok tartışılacak ve ekonomik hayatı doğrudan en çok etkileyecek yasal girişimi olarak kayda geçecek. 

Maliye Bakanlığı tarafından dün yapılan basın açıklamasından sıradan vatandaşın hayatını etkileyecek birçok şey çıktı. Daha çok Motorlu Taşıtlar Vergisi ve Emlak Vergisi düzenlemeleri öne çıkarılsa da birçok yeni düzenleme ile vatandaşın hayatı eskisi gibi olmayacak.

İşte Torba Kanun'da hayatımızı değiştirecek unsurlar: 

1- 2017 yılında asgari ücret hiçbir şekilde 1.404 liranın altına düşmeyecek. 2017 yılında vergi dilimlerindeki artış nedeniyle asgari ücretin 1.404 liranın altına düşmemesi için yasal düzenleme yapılıyor.

2- Gelir Vergisi tarifesinde üçüncü dilimdeki yüzde 27 olan oran yüzde 30’a çıkarılıyor. Ücret gelirleri için 1.1.2018 tarihinden, diğer gelirler için ise 1.1.2017 tarihinden geçerli olmak üzere gelir vergisi tarifesinin üçüncü diliminde yer alan gelirler için vergi oranı yüzde 27’den yüzde 30’a çıkarılıyor.

3- Kira gelirlerinin beyanında kira gelirinden yüzde 25 oranında uygulanmakta olan götürü gider oranı yüzde 15’e düşürülüyor. Kira geliri elde edenler, elde ettikleri geliri beyan ederken yıl içinde yaptıkları giderlere karşılık gelirlerinin yüzde 25’i oranında götürü gider indiriminden yararlanabiliyorlar. Yapılan düzenleme ile bu oran yüzde 15’e düşürülüyor. Kira geliri elde edenlerin gerçek gideri daha fazla ise her halükarda gider olarak indirmeye devam edebilecekler.

MOTORLU TAŞIT VERGİSİ ARTIYOR

4- 2018 yılında binek otomobiller için ödenecek motorlu taşıtlar vergisi yüzde 40 artırılıyor. 2018 yılı ocak ve temmuz aylarında ödenecek motorlu taşıt vergisi tutarları değiştirilerek 2017 yılında ödenen motorlu taşıtlar vergisine göre yüzde 40 oranında artırılıyor. 2018 yılından sonra tescil edilecek binek otomobillerin motorlu taşıtlar vergisinin hesabında aracın motor silindir hacmi yanında değeri de dikkate alınmaya başlanıyor. Taşıtın değerine göre artırımlı motorlu taşıtlar vergisi geliyor. 2018 yılından sonra satın alınacak binek otomobillerin motorlu taşıtlar vergisinde değer bazlı yeni bir sisteme geçiliyor. Vergilemede motor silindir hacmi yanında aracın değeri de bir ölçüt haline getiriliyor. Belirlenen değerlerin üzerinde taşıt değerine sahip araçlarda vergi tutarlarının yüzde 10 veya yüzde 20 daha fazla olması öngörülüyor. Bu uygulamaya 1.1.2018 tarihinden sonra başlanacak.

5- Çekilişlerden ve şans oyunlarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesinde yüzde 10 olan veraset ve intikal vergisi oranı yüzde 20’ye çıkarılıyor. Çekilişlerden ve şans oyunlarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesinde yüzde 10 olan veraset ve intikal vergisi oranı yüzde 20’ye çıkarılıyor. Yapılan bu düzenlemeler sonucunda elde edilen ilave gelirden savunma sanayi fonuna ilave gelir sağlamak üzere, savunma sanayi fonuna bütçeden aktarılacak paylara ilişkin yasal düzenleme değiştiriliyor. Bu çerçevede 2018 yılında savunma sanayi fonuna 8 milyar lira ilave gelir sağlanması bekleniyor.

6- Meyveli gazozlar ile enerji içeceklerine yüzde 25 oranında ÖTV getiriliyor. Kola üzerinden yüzde 25 oranında alınan özel tüketim vergisi yılbaşından itibaren meyveli gazozlar ile enerji içeceklerinden de alınmaya başlanacak. Bu düzenleme sonucunda bütçeye 500 milyon lira gelir sağlanması bekleniyor

7- Makarona vergi getiriliyor. Makaron (sigara kağıdı), özel tüketim vergisi kapsamına alınıyor ve 20 adet makaron için 2,12 tl özel tüketim vergisi getiriliyor.

8- Kamu lojmanları satışa çıkıyor. Elde edilen gelir hem bütçeye kaynak olacak hem de gerekli olan yerlerde yeni lojmanların yapımında kullanılacak. Kamunun elinde çok sayıda lojman olarak kullanılan eski binalar var. Bunların depreme dayanıklılığı da söz konusu değil. Esasen bu binaların yıkılması gerekir. Bazen de şehirlerin merkezi noktalarında kalmış lojmanlar var. Bunların da buralardan kaldırılması lazım. Asgari 10 yıldan fazla ömrü olan, şehir merkezlerinde kalan kamu lojmanlarını maliye bakanlığı marifetiyle elden çıkarılacak. Kat mülkiyeti tapusu olan lojmanlarda, içinde oturan memurlar da ihalede oluşan en yüksek bedeli verirse öncelikle onların alım hakkı olacak. Savunma, güvenlik, adalet gibi birimlerin kullanıldığı yerler için bu satış söz konusu olmayacak. Bu lojmanların satışlarından elde edilen gelirler, yine öncelikle yeni lojmanların yapımında kullanılacak.

HAZİNE ARAZİLERİ TARIMA AÇILACAK

9- Hazineye ait olup, belediye mücavir alan sınırlar içinde tarımsal amaçlı kullanılan arazilerin kullanıcılarına doğrudan satışının önü açılıyor. Satın alınan araziler sadece tarımsal amaçlı kullanılacak. Belediye mücavir alan sınırları içinde olan ve tarım arazisi olarak kullanılan hazineye ait yerlerin satışına ilişkin yoğun talepler oldu. Torba yasa tasarısında yapılacak düzenleme ile bu taşınmazların da kullanıcılarına doğrudan satışına imkân sağlanacak. 

10- Maliye Bakanlığı'ndan irtifak hakkı ile yer kiralayanlar, bu yerleri satın almak istediklerinde en fazla 2 yıl vade ile satın alabilirken yapılan yasal düzenleme ile bu süre 5 yıla uzatılıyor.

11- Hazine taşınmazları üzerinde izinsiz yapılan binaların sahiplerine bu taşınmazlar doğrudan belediyeler üzerinden satılıyor. Mevcut düzenlemede bu yapıların 19.7.2003 tarihinden önce yapılmış olması gerekiyor. Yapılan düzenleme ile bu tarih 31.12.2009’a çekiliyor.

12- Belediyelerin emlak vergisi değerlerinde yaptıkları aşırı artışlara karşı vatandaşı korumak üzere tavan uygulamasına geçiliyor. 2017 yılında bütün belediyeler arsa ve arazilerin emlak vergisine esas kıymetlerini komisyonlar vasıtasıyla yeniden belirlemiştir. Belirlenen bu kıymetler gelecek sene vatandaşların ödeyeceği emlak vergisinin hesabında kullanılacak. Aşırı, astronomik olarak belirlenen kıymetlerin önüne geçmek için 2017 yılında arsa veya arazi değeri neyse 2018 yılı için yapılacak değer artışı hiçbir şekilde bu değerin yüzde 50’sini geçemeyecek şekilde yasal düzenleme yapılıyor.

13- Telekom sektörünün kamuya olan yükümlülükleri ile ilgili köklü değişikliklere gidiliyor. Yüzde 25, yüzde 15 ve yüzde 5 şeklinde farklı oranlarda uygulanan özel iletişim vergisi, yüzde 7,5 olarak tek oranda birleştiriliyor. Cep telefonu görüşmelerinden yüzde 25 oranında, sabit telefon görüşmelerinden yüzde 15 oranında ve data ve internet hizmetlerinden yüzde 5 oranında alınan özel iletişim vergisi, yüzde 7,5 olarak tek oranda yeniden düzenleniyor.

14- Ön ödemeli hatlardan alınacak özel iletişim vergisi sağlanan hizmete göre farklılaştırılıyor.

15- Yurtdışında gerçekleşen telefon konuşmaları ve data hizmetleri için yurtdışındaki operatöre ödenen bedeller üzerinden KDV ve özel iletişim vergisi alınmayacak. Vatandaş yurtdışında yaptıkları görüşmelerden dolayı yurtdışındaki operatörlere yapılacak ödemeler üzerinden KDV ve özel iletişim vergisi ödemekten kurtuluyor.

16- Makinalar arası iletişim sağlanması amacıyla tesis ettirilen telekom aboneliğinde telsiz ücretine muafiyet getiriliyor.

17- Engellilere ÖTV’siz araç satışı uygulamasındaki suistimallerin önüne geçmek için sınır getiriliyor. Engellilere sağlanan ötv’siz binek aracı alma imkanı vergisiz fiyatı 70 bin liranın altına olan araçlarla sınırlandırılıyor.

YATIRIMINI TAMAMLAMAYANLARA EK SÜRE 

18- Sermaye piyasalarının derinleştirilmesi ve araç çeşitliliğinin artırılması amacıyla kitle fonlama platformları üzerinden sermaye piyasalarında kaynak toplanmasına imkan sağlanıyor.

19- 15.4.2000 tarihinden önce OSB’lerde bağımsız bölüm oluşturularak birden fazla kiracıya kiralanan tesislerin, yapı kullanma izni, işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmış ya da kat mülkiyeti tesis edilmiş olması ve osb’ce uygun görülmesi şartı ile birden fazla kiracıya kiralanabilmesi sağlanıyor.

20- 4325 ile 5084 sayılı kanunlar kapsamında yatırım yapmak üzere kendilerine arsa satılan ancak bu yatırımları tamamlayamayanlar için, 2 yıl ek süre verilmesi öngörülüyor.

21- Endüstri bölgeleri sınırları içerisinde yapılacak ve hazırlama usul ve esasları bilim, sanayi ve teknoloji bakanlığı tarafından belirlenecek 1/5000 ölçekli nazım imar plânı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar plânı ve parselasyon plânları ve değişiklikleri ile alt yapı ile ilgili etüt, harita, plân ve projelerin bakanlık tarafından onaylanması, onaylı imar ve parselasyon plânlarının bakanlık internet sitesinde bir hafta süre ile ilan edilmesi, itiraz olmaması halinde ilan süresinin sonunda yürürlüğe girmesi sağlanıyor.

22- Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerle ilgili mesleklerde çalışanların, mesleki yeterlilik kurumu kanunu kapsamında yetkilendirilmiş kuruluşlarının gerçekleştireceği sınavlarda başarılı olmaları halinde 31.12.2017 tarihine kadar tamamı işsizlik sigortası fonundan karşılanan belge masrafı ile sınav ücretlerinin, 31.12.2019 tarihine kadar karşılanmaya devam edilmesi sağlanıyor.

VERGİ MÜKELLEFLERİNE YÖNELİK DÜZENLEMELER

23- Vergi daireleri tarafından mükellefle yapılan her türlü işlemin elektronik ortamda yapılmasına imkân veren yetki düzenlemesi yapılıyor. Mükellefler vergi dairesine gitmeden bütün işlemlerini elektronik ortamda yürütebileceklerdir.

24- Yurtdışında düzenlenmiş banka kartlarının vergi borçlarının ödenmesinde kullanılması halinde bankaların bu ödemeler üzerinden komisyon almasına imkân sağlanıyor.

25- Gerçek kişiler için ikametgâh adresi olarak Mernis adresinin tebligat adresi olarak kullanılmasına imkân sağlanıyor.

26- Vergi borçlarını süresinde ödemeyen mükelleflere yapılan ödeme emri tebligatlarında ödeme veya mal bildiriminde bulunma için öngörülen 7 günlük süre 15 güne çıkarılıyor. İhtiyati haciz ve ihtiyati tahakkuk uygulamalarında, bu işlemlere karşı dava açma süreleri 7 günden 15 güne çıkarılmaktadır.

27- Vergi borçlarını süresinde ödemeyen mükelleflere bu borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları için verilen 7 günlük süre mükelleflere yardımcı olmak amacıyla 15 güne çıkarılıyor.

28- Transfer fiyatlandırması ile ilgili yöntem belirleme anlaşmalarında (peşin fiyatlandırma anlaşmaları) alınmakta olan 57 bin tl harç kaldırılmaktadır.

SARMALIK TÜTÜN İLE İLGİLİ BİLE DÜZENLEMEYE GİDİLDİ

29- Kaçak sarmalık tütün ticareti ile mücadele için kapsamlı düzenlemeler yapılıyor. Tütün üretiminde açık artırma sistemi kaldırılmakta, tütün üretiminin sadece sözleşmeli olarak yapılmasına izin verilmekte, sözleşmeli üretim dışında tütün üretene idari, ticaretini yapanlara adli cezai müeyyide getiriliyor. Sözleşmeli olarak ürettiği tütünü alıcısına satmayıp, yasa dışı yollardan satmak isteyenlere idari para cezası getirilmektedir. Makaron veya yaprak sigara kâğıdına ticari amaçla sarmalık kıyılmış tütün doldurulması, satılması, bulundurulması ve nakledilmesi yasaklanarak; yasağa aykırı hareket edenlere cezai müeyyide öngörülmektedir. Kendi ihtiyacı için 50 kilograma kadar üretenler hariç olmak üzere, uygulanan idari para cezasının tek kademe olarak uygulanması düzenlenmektedir. Isıtma yöntemi ile sigara üretimine imkân veren yasal düzenleme yapılıyor. Sadece işleyip tekrar ihraç etmek üzere tütün işleme fabrikalarına tütün ithalat izni veriliyor.

30- Arazi toplulaştırma projelerinin hızlandırılması amacıyla önemli düzenlemeler yapılıyor. Tarım bakanlığına arazi toplulaştırma projelerinin uygulanması esnasında süreci hızlandırmak için yeni yetkiler verilmekte ve arazi toplulaştırmasına ilişkin yapılan işlemler üzerindeki vergiler kaldırılıyor.

31- Mevsimlik tarım işçisi olarak bir başka ilde çalışmak amacıyla geçici olarak yer değiştirenlerin kimlik bildirimlerinin bu kişilerin yaşadıkları geçici yerleşim alanlarında doğrudan kolluk kuvvetlerince alınması sağlanıyor.

32- Bakıma ihtiyacı olan engellilere özel bakım merkezlerinde sunulacak bakım hizmetinin karşılığı olarak belirlenecek kişi başına aylık bakım ücreti tutarı ile bakıma ihtiyacı olan engellinin evde bakımına destek için verilecek aylık sosyal yardım tutarının her yıl aile ve sosyal politikalar bakanlığı ile maliye bakanlığı tarafından müştereken belirlenmesi öngörülüyor.

33- Sulama alanlarında kalan tarım arazilerinin zorunlu nedenlerle tarım dışı amaçlarla kullanılmasının gerektirdiği durumlarda toprak koruma kanunu hükümlerinin uygulanması sağlanıyor.  

34- Büyükşehir belediye kanununda yapılan değişiklik sonrası köy iken mahalleye dönüşen yerlerde olan ve vergiden muaf işletmelerin bu muafiyetlerinin mahalleye dönüştükten sonra da 2020 yılı sonuna kadar devam etmesi sağlanıyor.

35- Tüketici koruma kanununda denetime bağlı olarak ortaya çıkan idari para cezaları, makulleştirmek amacıyla aşağıya çekiliyor.

KİŞİSEL VERİLERİ KORUMA KANUNU'NA DÜZENLEME GELİYOR

36- Kişisel verileri koruma kanununda sistemin işleyişinde ortaya çıkan sorunları çözmek ve sistemi etkin bir şekilde hayata geçirmek için düzenlemeler yapılması öngörülüyor.

37- Köy yerleşim alanı içinde köy tüzel kişiliğinden satın aldığı arsada evini öngörülen sürede yapmayan veya bedelini ödemeyenlere 31.12.2020’ye kadar ilave süre veriliyor.

38- Terörle mücadele kanununun ek 1 inci maddesi kapsamında istihdam hakkı bulunan hak sahiplerinin yaş sınırı aranmaksızın bu haktan yararlanması sağlanıyor. 

39- Baba veya annelerini kaybeden şehit çocuklarımızın kamuda istihdam edilmelerinin; şehit anne, baba ve kardeşlerinin yaş ortalamaları düşünüldüğünde, şehit çocuklarının istihdam hakkından yararlanma yaşı açısından avantajlı olması, birçok şehit kardeşi, annesi ve babasının yaş ortalamasının yüksek olması ve hâlihazırda iş sahibi olmaları nedeniyle anne, baba ve kardeşlerinin istihdam hakkını kullanmaması durumunda bu hakkın şehit çocukları veya şehidin eşi tarafından kullanabilmesi öngörülüyor.

40- Terörle mücadele esnasında yaralanan vazife malulleri ile 15 temmuz darbe kalkışmasının bastırılması esnasında yaralananlardan ilköğretim, ortaokul ve ilkokul mezunları memur unvanlı kadro ve pozisyonlara atanamamaktadır. Yapılan düzenleme ile bu kişilerin "hizmetli" unvanlı kadro ve pozisyonlar yerine "memur" unvanlı kadro ve pozisyonlara atanmaları sağlanıyor.

41- İşsizlik ödeneği başvurularının izleyen ayın sonuna kadar sonuçlandırılması, işsizlik ödeneğinin, her ayın beşinde aylık olarak işsizin kendisine ödenmesi ve ödeme tarihini öne çekilmesi hususunda çalışma ve sosyal güvenlik bakanına yetki verilmesi öngörülmektedir.

42- Atatürk Orman Çiftliği'nin Ankara Büyükşehir Belediyesi'ne Ankapark alanını 10 yıl süre ile kiralama düzenlemesindeki süre 30 yıla çıkarılıyor.