Yerli kömür masalı bitti, Türkiye ithal kömür cenneti oldu

Yerli kömür işe yaramadığı için ve istenen verim alınamadığı için Rusya'dan, Kolombiya'dan, Afrika ülkelerinden kömür ithal ediliyor.

Geçen hafta CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu ile Enerji Bakanı Berat Albayrak arasındaki kömürlü söz düellosuyla ilgili birkaç söz etmek ve mevcut durumu ortaya koymak şart oldu.

önce bir iki kısa hatırlatma yapalım.

Kılıçdaroğlu ne dedi? 

Türkiye'nin enerjide dışa bağımlı olduğunu, en büyük bağımlılığın Rusya'ya olduğunu, nükleer santralle bunun daha da artırıldığını, dünyada çeşitli ülkeler kömür santrallerini kapatırken daha ucuz olduğu gerekçesiyle Türkiye'nin kömür ithal ettiğini, planlama olmadığı için ülkenin enerji lobilerine teslim olduğunu söyledi. 

Kömürlü termik santrallerin dünyada iklim değişikliğinin birincil sebeplerinden biri olduğunu, kömürün çıkarılmasından ve kullanılmasından tamamen vazgeçilmesi gerektiğini de söyleseydi çok iyi olurdu ya, neyse...

Albayrak, Kılıçdaroğlu'na ne cevap verdi?

"İki yıldır yerli kömür seferberliği başlattık zat-ı muhterem yeni duyuyor. 'Trakya'da dünya kadar rezervimiz var. Bu rezervleri hayata geçirip orada yerli kaynaktan elektrik enerjisi üreteceğiz' diyoruz. Arkadaş, senin teşkilatın bu kömür santralleri yapılmasın, bu kömür rezervleri ortaya çıkarılmasın diye aylardır Trakya'da ortalığı ayağa kaldırıyor. 'Eskişehir Alpu'da dünya kadar yerli kömür rezervimiz var, 40 milyon ton kömür ithalatı değil yerli kömürümüzü kullanacağız' diyoruz. Senin belediye başkanın, teşkilatın ortalığı ayağa kaldırıyor. Avrupa Birliği standartlarının üzerinde en iyi en çevreci termik santralleri yapacağız. Senin teşkilatın yerli kömüre karşı çıkıyor, eylem yapıyor. Bir insan bu kadar mı cahil olur?"

Şu çevreci termik santral lafı da epey gülünç ya, ona da neyse...

Geçen hafta, bu tartışma sürerken Greenpeace, Coal Swarm ve Sierra Club "Boom and Bust" (Yükseliş ve Çöküş 2018) başlıklı bir  rapor yayınlandı. Rapora göre, küresel çapta 2017'de kurulması planlanan kömürlü termik santrallerde büyük düşüş yaşandı. Son üç yılda rekor düzeyde (97 GW) kömürlü termik santral emekliye ayrıldı. 

Dünyada kömürlü termik santral kapasitesi bakımından liderliği elden bırakmayan özellikle Çin ve Hindistan'da çarpıcı bir düşüş yaşanırken, dünyanın aksine Türkiye'nin kömürlü termik santral ısrarı yine kayıtlara geçti. Türkiye, 2017'de proje aşamasındaki kömürlü termik santral kapasitesinde dördüncü sırada...

Dünyada inşaata başlama oranında bir yıl öncesine göre yüzde 29, son iki yılda yüzde 73 düşüş var. Dünya kademeli olarak kömürlü termik santrallerden çıkıyor, yeni yatırım ve ek yatırım kararlarından vazgeçiyor. Elbette bu kömürlü termik santrallerden çıkış yetersiz ancak geleceğe dair umut verici en azından...

Raporda Türkiye ile ilgili tespitler ise şöyle: 

  • Türkiye 15 bin 410 MW duyurulan, 19 bin 001 MW lisans öncesi ve 7 bin 349 MW lisanslı olmak üzere, çok sayıda kömürlü termik santral projesini devam ettiriyor. 
  • Son birkaç yıldır, genellikle bölge halklarının yoğun mücadeleleri neticesinde, bazı projelerden vazgeçildi. Ancak hükümet kömür enerjisinin geliştirilmesine dair planlarına kararlı biçimde devam ediyor. 
  • Analistler, güneş enerjisinin hızla düşen maliyeti ile Türkiye'nin yüksek güneş potansiyeli bir arada göz önüne alındığında, güneşin Türkiye enerji stratejisi açısından daha esnek ve daha az riskli bir yaklaşım olduğunu belirtiyor. 

Şimdi gelelim Türkiye'nin yerli kömürle çalışan termik santralleri ayakta tutabilmek için kaç takla attığına...

2012'de başlatılan bölgesel yatırım teşvik sistemine alınan termik santrallere verilen teşvikler kağıt üzerinde kaldı. özel sektörün yoğun şekilde yerli kömür üretip, yerli kömüre dayalı termik santraller kurması isteniyordu. Düşük kalorisi nedeniyle aynı güçteki doğalgaz santrallerine göre kömür santralleri daha ağır, daha hacimli ve daha pahalı yatırımlar olarak görüldü.

Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi'nin raporunda, 2012'den itibaren üç yılda alınan 25.7 milyar TL'lik teşviğe karşılık fiili teşvikli enerji yatırımlarının bunun yüzde 10'ları düzeyinde kaldığı belirtildi.

Daha sonra Ağustos 2016'da yerli kömüre alım garantisi getirildi. Her yıl sonunda bir sonraki yıl için fiyatların belirleneceği, devletin yerli kömürden üretilen elektriği 2018'de megavatsaat (MWh) başına 201.35 TL'den alacağı, fiyatın üç ayda bir enflasyon kadar yükseltileceği ve uygulamanın 2024 sonuna kadar süreceği açıklandı. Değişiklikle, sadece yerli kömürle çalışan santrallerin yanı sıra yerli kömürü ithal kömürle karıştırarak yakan santrallerin ürettiği yerli kömür kaynaklı elektrik için de alım fiyatı garantisi uygulanması benimsendi.

Devlet, son olarak Ocak 2018'de kapasite mekanizmasını devreye soktu. Devlet, bu kapsama girecek santrallara, birim elektrik üretim maliyetlerinin piyasa fiyatının altında kalması halinde "kapasite mekanizması" üzerinden belli bir tutarda destek olmayı taahhüt etti. Santrallara verilecek destek tutarının tavanı üzerinde çalışma sürüyor. Söylenenlere göre, "Sınırsız bir finansman söz konusu değil", o nedenle verilecek desteğin üst sınırı ya da bir tavanı olacak. Destek ödemelerini Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) yapacak. 

Doğalgaz ve kömür santrallerinin üretime devam edebilmesi için yapılacak kapasite mekanizması ödemelerinin 1,5 -2 milyar TL'yi bulacağı tahmin ediliyor. öngörülen destek, kamu bütçesinden otoyollar, köprüler ve hastaneler için verilen devlet garantilerinin üçte biri kadar ek bir ödeme anlamına geliyor. Avrupa'da devreye alınan kapasite mekanizmaları, son tüketiciye ek maddi yükler çıkarmış. örneğin, Polonya'da benzer teşviklerin elektrik faturalarında yüzde 20 artışa sebep olması bekleniyor. Türkiye'de de fosil yakıtlara yapılacak bu yardımın elektrik faturalarına yansıtılıp yansıtılmayacağı merak konusu...

Birkaç söz de yerli ve milli kömür masalına dair edelim.

İthal kaynaklara bağımlılığını kırmak amacıyla "yerli ve yenilenebilir enerji" politikası uyguladığını iddia eden Türkiye'nin kurulu gücü 85 bin 200 MW'a yükseldi. Hali hazırda 44 bin MW planlanan yatırım var. Yerli kömür işe yaramadığı için ve istenen verim alınamadığı için Rusya'dan, Kolombiya'dan, Afrika ülkelerinden kömür ithal ediliyor. Denetim ve şeffaflık olmadığı için hangi ülkelerden termik santraller için kömür ithal ediliyor meçhul.

Aşağıda, ilk tabloda hangi termik santrallerin ithal kömürle çalıştığı, ikinci tabloda ise yapımı planlanan hangi termik santrallerin ithal kömürle çalıştırılacağı yer alıyor.

Hükümet, yerli ve milli kömür dedikçe bu söylem nedense ithal kömüre yarıyor... Bir zaman sonra "yerli, ithal fark etmez yeter ki santraller çalışsın" vurdum duymazlığı hasıl oldu herhalde.

Sonuç olarak, rüzgâr ve güneşin hızla düşen fiyatlarının değiştirdiği piyasa koşullarında doğalgaz ve özellikle kömür santralleri üretim yapma konusunda teşviklere ihtiyaç duyuyor. Yatırım maliyetlerini karşılamakta zorlanan santraller, kamu fonlarıyla ayakta tutulmaya çalışılıyor. Kapasite mekanizması, halen yüzde 75 olan ithal kaynaklara bağımlılığın, Hazine'den kaynak sağlayarak artmasına ön ayak olacak, bu da cari açığın büyümesiyle sonuçlanacak.  

TÜRKİYE’DE FAALİYET GöSTEREN TERMİK SANTRALLER

SANTRAL ADI

ŞEHİR

KöMÜR TİPİ

KURULU GÜÇ (MW)

YATIRIMCI

 

 

 

 

 

İsken Sugözü Termik Santrali

Adana

İthal kömür

1210

STEAG, RWE

Tufanbeyli Termik Santrali

Adana

Linyit

450

Sabancı Holding

Çayırhan Termik Santrali

Ankara

Linyit

620

Ciner Holding

Göynük Termik Santrali

Bolu

Linyit

270

Kazancı Holding

Orhaneli Termik Santrali

Bursa

Linyit

210

Çelikler Holding

Bekirli Termik Santrali

Çanakkale

İthal kömür

1200

İçdaş

İçdaş Biga Termik Santrali

Çanakkale

İthal kömür

405

İçdaş

Cenal Termik Santrali

Çanakkale

İthal kömür

1320

Cengiz Holding, Alarko Holding

Çan Termik Santrali

Çanakkale

Linyit

320

EÜAŞ

İskenderun Termik Santrali

Hatay

İthal Kömür

1200

Diler Holding

İzdemir Termik Santrali

İzmir

İthal kömür

350

İzdemir Enerji

Afşin Elbistan A Termik S.

Kahramanmaraş

Linyit

1745

EÜAŞ

Afşin Elbistan B Termik S.

Kahramanmaraş

Linyit

1830

EÜAŞ

Çolakoğlu II Termik S.

Kocaeli

İthal kömür

190

Çolakoğlu Grubu

Seyitömer Termik S.

Kütahya

Linyit

600

Çelikler Holding

Tunçbilek Termik Santrali

Kütahya

Linyit

365

Çelikler Holding

Soma B Termik Santrali

Manisa

Linyit

990

Konya Şeker

Kemerköy Termik S.

Muğla

Linyit, fuel-oil

630

IC İçdaş-Limak Holding

Yatağan Termik Santrali

Muğla

Linyit, fuel-oil

630

Bereket Enerji

Yeniköy Termik Santrali

Muğla

Linyit, fuel-oil

420

IC İçdaş-Limak Holding

Kangal Termik Santrali

Sivas

Linyit

536

Konya Şeker, Çobanyıldız Elektrik

Silopi Termik Santrali

Şırnak

Yerli asfaltit

270

Ciner Holding, GSD Holding

Silopi Termik Santrali

Şırnak

Yerli asfaltit

135

Ciner Holding, GSD Holding

Aksa Göynük Termik S.

Yalova

İthal kömür

142.5

Kazancı Holding

Çatalağzı Termik S.

Zonguldak

Yerli taş kömürü

315

Bereket Holding

ZETES 1 Termik S.

Zonguldak

İthal taş kömürü

160

Eren Holding

ZETES 2 Termik S.

Zonguldak

İthal taş kömürü

1230

Eren Holding

ZETES 3 Termik S.

Zonguldak

İthal taş kömürü

1320

Eren Holding

 

TÜRKİYE’DE PLANLANAN TERMİK SANTRALLER

SANTRAL ADI

ŞEHİR

KöMÜR TİPİ

KURULU GÜÇ (MW)

YATIRIMCI

Ayas Termik Santrali

Adana

İthal kömür

625.5

Oyak Holding, Koç Holding

Hunutlu Termik Santrali

Adana

İthal kömür

1200

Shanghai Electric Power Co. Ltd.

Sanko Yumurtalık Termik S.

Adana

İthal kömür

800

Sanko Holding

Yumurtalık Termik Santrali

Adana

İthal kömür

1200

IC İçtaş Enerji

Teyo Termik Santrali

Adana

Linyit

700

Weiqu, Vapet

Dinar Termik Santrali

Afyon

Linyit

3500

Türkiye Kömür İşletmeleri

Uluköy Termik Santrali

Afyon

Linyit

640

Kolin-Limak-Kalyon

Çayırhan-B Termik Santrali

Ankara

Linyit

800

Kolin-Kalyon-Çeliker Holding

Amasra Hema Termik Santrali

Bartın

Yerli taş kömürü

1320

Hattat Holding

Bingöl Termik Santrali

Bingöl

Linyit

150

Türkiye Kömür İşletmeleri

Karaburun Termik Santrali

Çanakkale

İthal kömür

1320

Yıldırım Holding

Kirazlıdere 1 Termik Santrali

Çanakkale

İthal kömür

600

Yıldırım Holding

Kirazlıdere 2 Termik Santrali

Çanakkale

İthal kömür

600

Yıldırım Holding

Ağan Termik Santrali

Çanakkale

İthal kömür

1540

Doğanlar Holding

Biga Termik Santrali

Çanakkale

İthal kömür

1540

Biga Enerji Elektrik

Çırpılar Termik Santrali

Çanakkale

Linyit

200

Taşyapı Holding

Namal Termik Santrali

Çanakkale

İthal kömür

1000

Namal Elektrik Üretim

Naren-1 Termik Santrali

Çanakkale

İthal kömür

1960

Naren Enerji Elektrik

Çan-2 Termik Santrali

Çanakkale

Linyit

330

ODAŞ Enerji

Irmak Termik Santrali

Çanakkale

İthal kömür

1320

Pitanes Elektrik

Bereket Enerji Termik S.

Çankırı

Linyit

135

Türkiye Kömür İşletmeleri

Çankırı Orta Termik Santrali

Çankırı

Linyit

150

Çalık Holding

Yıldırım 1 Termik Santrali

Elazığ

İthal kömür

200

Yıldırım Holding

Alpu Termik Santrali

Eskişehir

Linyit

1080

Türkiye Kömür İşletmeleri

Yunus Emre Termik Santrali

Eskişehir

Linyit

290

Naksan Holding

Atakaş Termik Santrali

Hatay

İthal kömür

660

Atakaş Holding

Tosyalı İskenderun Termik S.

Hatay

İthal kömür

1200

Tosyalı Holding

Kınık Termik Santrali

İzmir

Linyit

691

Fina Holding, Polat Madencilik, Zhejiang

Afşin Elbistan C-D-E Termik Santrali

Kahramanmaraş

Linyit

4500

EÜAŞ

Diler Elbistan Termik Santrali

Kahramanmaraş

Linyit

400

Diler Holding

Anadolu Enerji Termik S.

Kahramanmaraş

Linyit

1200

Anadolu Enerji

Karapınar Termik Santrali

Konya

Linyit

5000

EÜAŞ

Ilgın Termik Santrali

Konya

Linyit

500

Ciner Holding

Domaniç Termik Santrali

Kütahya

Linyit

300

Çelikler Holding

Soma Kolin Termik Santrali

Manisa

Linyit

460

Kolin Grubu

Yeşilovacık Termik Santrali

Mersin

İthal taş kömürü

1254

Eren Holding

Milas Termik Santrali

Muğla

Linyit

300

Türkiye Kömür İşletmeleri

Antes Termik Santrali

Muğla

Linyit

160

Çalık Holding

Etyemez Termik Santrali

Sivas

Linyit

135

Soyak Holding

Çebi Termik Santrali

Tekirdağ

İthal kömür

350

Kaptan Holding

Ergene Termik Santrali

Tekirdağ

İthal kömür

170

Eren Holding

Çerkezköy Termik Santrali

Tekirdağ

Linyit

990

EÜAŞ

DETES 1 Termik Santrali

Zonguldak

Yerli taş kömürü

160

Demir Madencilik

Kireçlik Termik Santrali

Zonguldak

Yerli taş kömürü

1200

Hattat Holding

 

Önceki ve Sonraki Yazılar
Pelin Cengiz Arşivi