Sizi tanımak istiyoruz, Rastak nedir, kimlerden oluşuyor?

Rastak grubu, sahnedeki tüm müzisyenlerden, Rastak’la birlikte sahne arkasında bulunan herkesten ve çalışmalarımızı sürdürmemizi sağlayan tüm Rastak izleyicilerinden oluşmaktadır. Sıklıkla söylediğimiz gibi, "biri Rastak'ın müziğini, düşünce tarzını biliyorsa o grubun üyesidir ve o da Rastak'tır." Müzikal anlamda söylemek gerekirse, kurulduğu günden bugüne kadar grupta yer alan üyelerimiz olduğu gibi bir dönem bizimle birlikte olup şu anda olmayan arkadaşlarımız da var.

Biraz da grubun ihtiyaçlarına göre belirleniyor müzisyenler sanırım…

Evet, ekip grubun ihtiyaçlarına göre oluşuyor ve her dönem değişiklik gösterebiliyor. Rastak, deneysel bir müzik grubu olduğu için kuruluşundan itibaren bölgelerin müzikleri üzerine tecrübe edinerek yola çıktı ve o bölgenin müzik ihtiyaçlarına göre farklı dönemlerde farklı üye ve müzisyenleri bünyesine kattı. Mesela sahnede 15 kişiydik, bugün 8-9 kişiyiz. Santur ve daha birçok enstrümanı denedik. Bu da o dönemde müzik açısından grubun sound'undan beklediğimiz talebe göre oluyor. Ayrıca farklı bölgelerin müziklerine göre değişen bugüne kadar pek çok konuk müzisyenimiz oldu. Dolayısıyla Rastak sabit bir şey değildir ve grubun ihtiyaçlarına göre her zaman değişebilir.

Rastak, Farsçada, bir ağacın ucunda büyüyen, yeni doğmuş bitki anlamında kullanılan bir kelimeymiş. 1997'deki kuruluşunuzdan bugüne müziğinizi nasıl tanımlarsınız?

Folklorik unsurları kullanarak müzikte değişiklikler yapmaya, kültürel coğrafyasının dışına çıkabilen yeni bir ürün ortaya çıkarmaya çalıştık. Önceden belirlenmemiş yeni bir yola çıktık. Bu nedenle grubun formatı Deneysel Müzik Grubu olarak tanımlandı ve böylece yol haritasının oluşması sağlandı. Bizim çalışmaya başladığımız ilk dönemde İran'daki müzisyenlerin ilgisi daha çok İran klasik müziği üzerineydi, halk müziğine daha az önem veriliyordu. Müzisyenler ve sanatçılar için olduğu kadar müzik tutkunları için de pek seçenek yoktu.

Single'lar ve video albümler dahil olmak üzere toplam on iki albümünüzle deneysel halk müziğine önemli katkı sundu Rastak. Grup, 30'lu yaşlarına yaklaşırken albümdeki şarkıları nasıl seçiyorsunuz?

Yeni bir parça veya albüm hazırlamak heyecan verici ve aynı zamanda karmaşık bir süreç, Rastak üyelerinin bir araya gelmesi ve fikir alışverişinde bulunmasıyla başlıyor, konunun seçilmesiyle devam ediyor. Sonrasında o parçayı ve müziği daha iyi öğrenip, arkadaşımız Siamak gözetiminde yapılan parçayı düzenliyoruz. Siamak parça için grubun son sesinin ne olacağına karar verir.

Bu aşamada şiir, kullanılan enstrümanlar, ton ve vurgu açısından bölge müziğine olabildiğince yakın olmaya, Rastak aranjmanını ve fikirlerimizi özgün müzikle birleştirmeye çalışıyoruz. Siamak Sepehri, Behzad Pournaghi ve Majid Pousti ile stüdyoda kaydı gerçekleştiriyoruz.

Bu üretken kolektif yaratım süreci sizin için de heyecan verici olmalı…

Evet, şarkıyı kaydettiğimiz ve Majid'in parçayı Siamak’la birlikte büyük bir özen ve profesyonellikle miksleyip dinleyiciyle buluşmaya hazır hale getirdiği aşama bizim için en heyecanlı an oluyor.

Arapça, Farsça, Kürtçe ve Azerice şarkılarla İran kültürünü yansıtıyor, yerel şarkılar kaydediyorsunuz. Türkülere, şarkılara yeni bir anlamlarını nasıl kazandırıyorsunuz? Araştırma sürecini bize anlatabilir misiniz?

Rastak'ta yapılan araştırmalar biraz farklıdır. Rastak'ın her üyesi kendi ilgi alanına göre bir veya daha fazla bölgenin müziği ve enstrümanları hakkında bilgi toplar ve bunu grubun diğer üyeleriyle paylaşır. Bizim için önemli olan, bir bölgenin müziğini doğru bilmek ve aynı zamanda müzik parçalarını doğru seslendirmektir. Sonuç olarak İran'ın farklı bölgelerindeki müzik araştırmacılarının üretimlerinden faydalanmaya çalıştığımız gibi, sanatçılardan, müzisyenlerden ve müzik profesörlerinden de yardım ve bilgi almaya çalışıyoruz. Bu sayede eseri tekrar okurken daha doğru bir performans elde edebiliyoruz.

Uzun mesafeler kat etmiş, birçok sosyal olaya tanık olmuş bir grupsunuz. İran'daki özgürlük hareketi, kadın özgürlük hareketi müziğinize nasıl yansıdı?

Özgürlük hareketi ve kadın hareketi, yaşam, özgürlük hepimiz için yeni bir yol açtı. Doğal olarak Rastak da bu yolda. Elbette bu hareketten önce Rastak'ın salt toplumsal temalı bir eseri yoktu ama grubun kuruluşundan günümüze kadar hedefimiz ve arzumuz Rastak'ı kurumsallaştırmaktı. İran'da bulunduğumuz yıllarda bazı sahnelerde kadınların da bulunmasında ısrar ediyorduk, bu da bazen konserin iptal edilmesine yol açıyordu. Ayrıca İran'daki farklı etnik grupların müzikleri üzerine çalışan bağımsız bir İranlı grup olarak, farklı etnik grupların birlik ve beraberliğine her zaman ilgi duyduk. Hem İran'da hem de İran dışında. Son yıllarda İran halkıyla dayanışma amacıyla üzerinde çalıştığımız parçalar arasında Bakhtiari melodisine dayanan Tehana parçasını ilk kez bu parçanın müzik videosunda anıyoruz. Grup, başörtüsü olmadan ortaya çıktı. Aynı şekilde, özgürlük için ağlayan saf ruhlara adadığımız, Mikis Theodorakis'in Mauthausen şarkılarından oluşan koleksiyonundaki "Antonis" şarkısından uyarlanan "Frayad Etihad" şarkısını da sayabiliriz. Bu eser geçen yıl Kadın, Yaşam, Özgürlük hareketinin başladığı dönemde yapılmış, kaydedilmiş ve yayınlanmış bir protesto eseridir. Şu anda da özgürlük temalı bir albüm hazırlıyoruz.

Dünyanın birçok yerinde festivallere katılıyor, konserlere çıkıyorsunuz. Dinleyicilerinizle ilgili sizi etkileyen herhangi bir anınız var mı?

Evet, bir röportaja sığmayacak kadar çok anı var ama bizi her zaman heyecanlandıran ve tüm performanslarda hep yaşanan şey, farklı ülkelerde, farklı kültürlerden izleyicilerle karşılaşmamız oluyor. İran halklarının müziğinin farklı kültürlerden ve uzak ülkelerden insanlarla iletişim kurma potansiyeline sahip olduğunu görmek bizim için her zaman heyecan verici ve unutulmaz.

Hangi müzisyenleri dinliyorsunuz, kimler ve neler size ilham veriyor?

Hepimizin farklı ilgi alanları var. Farklı dönemlerden farklı müzisyenleri ve grupları dinliyoruz, farklı türlerin yanı sıra. Ve belki de hepimizin müzik zevki ve çeşitliliğindeki bu farklılık, bir parçanın yapım ve düzenleme seanslarını ilginç ve elbette zorlu kılıyor. Ayrıca Rastak üyeleri olarak her birimizin İran'daki farklı etnik gruplardan olması nedeniyle doğal olarak kendi halklarımızın müziği ve kültürü hakkında daha fazla bilgi sahibi oluyoruz. Bu da yine grubun diğer üyelerinin İran'ı daha iyi tanımasına yardımcı oluyor.

Kendi içinizdeki çeşitlilik Rastak’ın müziğini de zenginleştiriyor, harika! Rastak gibi çeşitli, Türkiye halklarının türkülerini seslendiren çok dilli Kardeş Türküler grubuyla iletişiminiz var mı?

Evet, Kardeş Türküler’in tüm üyeleri bizim yakın dostlarımız. Uzun yıllardır iletişim halindeyiz. İlk başta çalışmaya başladığımızda Kardeş Türküler hakkında hiçbir şey bilmiyorduk. Elbette o yıllarda (yaklaşık 26 yıl önce) dijital dünya ve internet, yabancı sanatçıları tanıyabilecek, kolayca iletişim kurabilecek kadar gelişmiş ve ulaşılabilir değildi. Kardeş Türküler’in çalışmalarını duyduğumuzda belki de İran yerel müziğinde kendi yolumuzu bulduğumuz dönemdi ve komşu ülkede benzer formatta başka bir grubun benzer müzikler yapması bize çok ilginç geldi.

18 Mayıs Cumartesi günü Bostancı'da Kürt müzisyen Jahrmar ile birlikte vereceğiniz konserinizden bahsedelim. Türkiyeli dinleyiciyle tekrar buluşmak nasıl bir duygu? Konserde izleyicilerinizi neler bekliyor?

Bostancı Gösteri Merkezi’nde uzun yıllar sonra tekrar sahneye çıkacağımız için çok heyecanlıyız. Kuzey Amerika'dan sonra en büyük hayran kitlemiz Türkiye'de. Buradaki her konserimizde, çok sayıda hayranımız oldu, Onlar tarafından sevildik ve alkışlandık. Bu konser için planladığımız bir saatlik repertuvarda popüler parçalarımızdan bazılarını ve performans için yeni parçalarımızdan bazılarını değerlendirdik. Enerjisi yüksek, heyecan dolu bir gece olacağını umuyoruz. Konser, Rastak ve Kürt sanatçı Jahrmar’ın grubuyla iki bölüm halinde gerçekleştirilecek.

Çok iyi bir konser olacağından eminim, söyleşi için teşekkürler.

Rastak üyeleri: Siamak Sepehri, Farzad Moradi, Behzad Moradi, Dina Doosti, Akbar Esmaeilipour, Majid Poosti, Sahar Rashidi, Behzad Pournaghi

Grup hakkında detaylı bilgiye https://www.dancewithrastak.com/ sitesinden, Bostancı Gösteri Merkezi konser biletlerine buradan erişebilirsiniz.

Ceren Gündoğan: 1983 İstanbul doğumlu. İBBŞT TAL'de ve Akademi İstanbul Tiyatro bölümlerinde oyunculuk, Kocaeli Üniversitesi GSF/ Sahne Sanatları Dramatik Yazarlık bölümlerinde öğrenim gördü. İstanbul Devlet Tiyatroları’nda oyuncu ve reji asistanlığı, Asis Yapım'da proje tasarım asistanlığı ile dizi ve belgesel senaristliği yaptı. İlk romanı Yaralı Rüzgâr, 2022 Mayıs ayında Eksik Parça Yayınları etiketiyle yayınlandı. Artı TV'de sinema ve tiyatro alanından sanatçıları konuk aldığı Artı Sahne programı ile Artı Gerçek'teki köşesinde, tiyatro ve sinema üzerine yazmayı sürdürüyor.