Togg ve otomotiv piyasası: 'Uluslararası marka olma şansı yok'
Cengiz Anıl BÖLÜKBAŞ
Ankara - Türkiye'de yıllardır üretimi yapılan araçların yerlilik oranının Togg'dan daha ileride olduğunu belirten EBS Danışmanlık Genel Müdürü Erol Şahin, yürütülen tartışmalarda iktidar ve muhalefet açısından yanlışlıklar olduğunu söyledi. Togg CEO'su Gürcan Karakaş'ın yaptığı açıklamaya göre 5 yıl sonra ulaşılacak maksimum yıllık üretimin 175 bin araç olduğunu belirten Şahin "Bu sayı ile ortalama, küçük bir marka olarak kalırsın. 2030 sonrası için konulan yüzde 15 ihracat hedefiyle, uluslararası büyük bir marka olma şansı yok” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubu'nun (Togg) seri otomobil üretimi yapacağı Gemlik Kampüsü'nün açılış töreni 29 Ekim’de yapıldı. Togg’un test sürüşü, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve eşi Emine Erdoğan tarafından yapıldı. Togg’un mart ayının sonunda trafiğe çıkması bekleniyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, şirketin 2023 yılı hedefinin 17-18 bin araç üreterek piyasaya sürmek olduğunu söyledi. Togg CEO’su Mehmet Gürcan Karakaş da verdiği bilgilerde, ilk modelin 2023 yılının ilk çeyreğinde önce Türkiye’de, 18 ay sonra ise Avrupa’da yollara çıkacağını belirtti.
Togg, birçok açıdan uzun bir süredir hem siyasetin hem de otomotiv piyasasının gündeminde. Peki, Togg’un piyasaya etkileri neler olacak?
‘YERLİ VE MİLLİLİK TARTIŞMASI GEREKSİZ’
EBS Danışmanlık Genel Müdürü Erol Şahin’e göre, Togg konusunda hem iktidar hem de muhalefet açısından yanılgılar var. Togg meselesinde iktidarın yanılgısının, ülkenin ilk defa otomobille karşılaşıyormuş gibi anlatması olduğunu ifade eden Şahin, Türkiye’nin 60 yıldır otomobil yaptığını hatırlattı. Bu araçların yerlilik oranının Togg’dan daha ileride olduğunu ifade eden Şahin, iktidarın bir yanılgısının da ihracat konusundaki söylemleri olduğunu vurgulayarak, "Üstelik iktidar ihracat konusunda övgü almak istiyor. Her 100 dolarlık ihracatın 15 dolarını otomotiv sektörü yapıyor. O yüzden bu oranı küçümsememek lazım.”
Şahin, muhalefet açısından yanılgının da Togg’u yerlilik ve millik üzerinden tartışması olduğunu söyledi. Togg’un yerli olduğunu, fikri mülkiyet kime aitse aracın da o ülkeye ait olduğunu belirten Şahin, “Konuyu yerli ve millik üzerinden tartışmak gereksiz. Eğer global marka olmak istiyorsanız yerlilik oranı burada önemli değildir” dedi.
‘HEDEFLER VE RAKAMLAR CİDDİ ŞEKİLDE AÇIKLANMIYOR’
Togg, uzun vadede yılda 175 bin araç üretmeyi planlıyor. Ayrıca, 2030'a kadar tek bir platformdan 5 farklı modelde toplam 1 milyon araç üretilmesi planı var. Ancak otomotiv sektöründeki diğer markaların, yıllık üretim rakamı 2-2,5 milyon arasında değişiyor. Peki Togg’un böyle bir piyasada rekabet edebilme şansı var mı?
Erol Şahin, asıl konuşulması gereken noktanın “Global bir marka olma peşinde ne kadar üreteceğiz? sorusu olduğunun altını çiziyor. Togg CEO’sunun söylediği rakamların aracı global bir marka yapmaya yetmeyeceğini anlatan Şahin, “5 yıl sonra yıllık maksimum ulaşılacak zirve rakam 175 bin. Bu sayı ile ortalama, küçük bir marka olarak kalırsın. Uluslararası büyük bir marka olma şansı yok” diye konuştu.
BİLİNMEYENLER ÇOK FAZLA
Şahin’in Togg ile ilgili dikkat çektiği noktalardan birisi de bilinmeyenlerin çok fazla olması. 2030 sonrası için yüzde 15’lik bir ihracat hedefi konulduğunu hatırlatan Şahin, bu hedeflerle uluslararası marka olmanın da mümkün olmadığı görüşünde. Şahin’e göre, 150 bin aracın iç piyasada satılması da imkansız. Şahin "Türkiye’de hiçbir markanın da böyle bir hedefi yok. Özellikle de zengin bir portfölyeye sahip bunca marka varken. Hedefler ve rakamlar ciddi şekilde açıklanmıyor. Bu da toplumda olan güvensizliği artırıyor” diyor.
‘KAMUNUN HARCAMASI NE KADAR HAYATA GEÇECEK?’
Togg esasında bir özel sektör yatırımı. Ancak, Togg’un ortaklarının 1 milyar TL’lik bir yatırım yaptığı söyleniyor. Devletin ise 1.8 milyar euroluk yatırım yaptığı belirtiliyor. Esas olarak özel sektörün devletten teşvik aldığı bir yatırım. Bahsedilen yatırım rakamlarını hatırlatan Şahin’e göre, hedeflerin belirsizliği tam da bu sebepten ötürü giderilmesi gereken bir sorun: “Kamunun yatırımı çok büyük bir payken özel sektörün payı burada çok çok az. O zaman bu tamamen kamu yatırımı. Kamunun bu harcaması ne kadar hayata geçecek? Önemli olan soru bu. Çünkü bu yatırım kamuyu ilgilendiriyor. Bu yüzden belirsiz olan noktalar aydınlatılmalı.”
‘AVRUPA PAZARINA GİRMEK KOLAY DEĞİL’
Togg ile ilgili bir diğer önemli nokta, fiyatının ne olacağı. Togg CEO'su Gürcan Karakaş, "Fiyatlar belli değil, günümüz dünyasında hiçbir profesyonel şirket 5-6 ay sonrası için fiyat açıklamaz" dedi. Fiyatların nasıl olacağına ilişkin birçok senaryo var. Eğer fiyatlar düşük olursa bu ciddi bir ihracat talebi getirebilir ve bunun sonucunda fiyatlar stabil kalamayabilir. Yüksek fiyatla piyasaya sürüldüğündeyse satış hacminin ne kadar olacağı önemli sorulardan biri.
EBS Danışmanlık Genel Müdürü Erol Şahin, iç pazarda 4900 elektrikli araç satıldığını, bu yılı da 6 bin 500- 7 binle kapatacağını söyledi. Önümüzdeki sene 2 ila 2.5 kat bir artış beklediklerini ifade eden Şahin, belli bir sürenin sonunda pazarda bir doygunluğun olacağını vurguladı. Şahin’in dikkat çektiği noktalardan biri de piyasada hakim rekabet. Avrupa pazarında işlerin kolay olmayacağının altını çizen Şahin "Özellikle bizim için hedef noktası Avrupa. Avrupa pazarına araç satmak da o kadar kolay değil. Çin’de milyon adeti bulan firmalar var ama Avrupa pazarına giremiyor. Yeni bir marka olarak giriş yapmak o kadar kolay görünmüyor” diyor.
‘ŞU AN PİYASAYAYA ÇIKSA 900 BİN LİRA OLMASI GEREK’
Bu yılın temmuz ayında Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edilen yasa teklifine göre, Togg’u teşvik etmek üzere, motor gücü 160 kW’ı, vergisiz fiyatı 700 bin TL’yi geçmeyen elektrikli araçlardan alınacak ÖTV oranı 60’tan yüzde 10’a indirildi.
Temmuz ayında yapılan elektrikli araçlarla ilgili yapılan ÖTV düzenlemesini hatırlatan Şahin, buna ‘TOGG düzenlemesi’ denildiğini aktardı. “Henüz Togg yoktu ama öncesinde getirilmişti” diyen Şahin, sözlerini şöyle noktaladı: “O süreçte, ‘Bakın henüz Togg yok ama biz koyduk’ dediler. Ancak Togg’dan başka girebilen araç yok. Tabii enflasyon ilerleyen süreçte ne olur belli değil. Ancak şu an ki ÖTV düzenlemesiyle piyasaya çıksaydı rakamının 900 bin lira olması gerekiyor. 906 bin liralık bir bant var. Bu sınırı aşmaması gerekiyordu.”
Bakan Nebati: Kamu bankaları Togg için düşük faizli kredi verecek
TOGG'un vaat edilen bazı özellikleri iptal
Togg'un ilk seri üretim aracı banttan indirildi, fiyat belli değil
