Ekonomide tutmayan hedefler seçime zorladı
EKONOMİ - AKP'nin, "Cumhur ittifakı" kurduğu MHP ile birlikte 24 Haziran'da erken seçime gitme kararının altında Türkiye'nin ekonomik göstergelerinin her gün daha da kötüye gitmesi yatıyor. TL'deki aşırı değer kaybı, yüksek faizle birlikte dış borç, enflasyon, işsizlik ve cari açık verilerinin arka arkaya yüksek çıkması, orta vadeli programda (OVP) yer alan hedeflerin gerçekleşmeyeceğini açıkça ortaya koydu.
Ekonomide göstere göstere gelen olumsuz tabloya karşın yapısal reformların ve sıkı maliye politikasının devreye sokulamaması sıkıntıları iyice artırdı. Son çare olarak 19 şirketin 23 projesine verilen 135 milyar liralık "süper teşvik paketi"nin ilaç olmayacağını anlamak da uzun sürmedi. Adrese teslim verilen teşviklerin 134 bin dolaylı istihdam yaratacağı inandırıcı bulunmadı.
Başta Yıldız Holding ve Doğuş Holding olmak üzere birçok şirketin borçlarını yeniden yapılandırmak için bankaların kapısını aşındırması da kanayan yaraya tuz bastı.
Erken seçim istikrar programı getirecek beklentisi ile coşan piyasalar, ekonominin yükselen petrol fiyatları ve ABD devlet tahvili faizler arasında darboğaz eşiğinde durduğunu şimdilik göz ardı ediyor. Ancak, enflasyon ve kredi maliyetlerini etkileyecek bu trendlerin sürmesi halinde seçimin galibi değişebilir, seçimden sonra "acı reçete" gerekebilir.
ENFLASYON VE İŞSİZLİK ÇİFT HANELERDE
Türkiye’de işsizlik ve enflasyon halen çift hanelerde bulunuyor. Seçim öncesi Türkiye’de hayat pahalılığı dikkat çekiyor. Dolar ve euro kurunda yaşanan yükselişe bağlı olarak TL’de yaşanan değer kaybı vatandaşın alım gücünde düşüş yaşamasına neden oldu.
Son beş seçim öncesi (24 Haziran erken seçimleri dahil) enflasyon rakamları göz önüne alındığında Türkiye bu seçimlere 2007 ve 2011 seçimlerindeki enflasyon oranlarından daha yüksek bir enflasyonla giriyor. 2018 yılı Mart ayı enflasyonunun yüzde 10.23 olarak açıklandığı Türkiye’de, Mart 2015’te yüzde 7.61, Mart 2011’de de yüzde 3.99’luk bir enflasyon vardı. 2007 yılının mart ayında ise enflasyon oranı yüzde 10.86 idi. Mart 2002 dönemi enflasyon oranı ise yüzde 65.1 olarak açıklanmıştı.
İÇ VE DIŞ BORÇ ARTTI
Artan iç ve dış borç rakamları korkutucu boyuta ulaştı. 30 Eylül 2017 itibarıyla 438 milyar dolar olarak gerçekleşen brüt dış borç stokunun milli gelire oranı yüzde 53.3'le 2001 krizindeki düzeye yaklaştı. İç ve dış borçların toplamı 3 trilyon 604 milyar lirayla milli geliri aştı. Buna TL'nin dolar karşısında hızlı değer kaybetmesi de eklenince Merkez Bankası'nın brüt döviz rezervi 11 Nisan itibarıyla bir haftada 1 milyar 622 milyon dolar birden azalarak, son 6 yılın en düşük seviyesine indi.
Bu yıl sonunda yüzde 7 olarak hedeflenen enflasyonun yakın zamanda tek haneye inmesi pek mümkün görünmüyor. Ekonominin 2017'de yüzde 7.4 olarak büyüdüğü açıklansa da halk, bu büyümeyi cüzdanında hiç hissedemedi. Aksine başta akaryakıt olmak üzere arka arkaya yapılan zamlarla alım gücü daha da azaldı.
Mart ayında yüzde 10.23 olarak açıklanan enflasyon, temel ihtiyaç maddelerinde halka en az iki kat olarak yansıdı. Buna bir de işsizlik rakamları eklenince sıkıntılar katlanarak arttı. İstihdamda seferberlik ilan edildiği açıklamasının yansıması sadece kayıtdışı istihdamda gözlenebildi. 2017'de yüzde 10.9 olan işsizlik oranı ocak ayında yüzde 10.8 olarak gerçekleşti.
CARİ AÇIKTA ALARM
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's'in mart ayında Türkiye'nin notunu "Ba1"den "Ba2"ye düşürüp, not görünümünü de "negatif"ten "durağan"a çevirmesinin en büyük gerekçesi olan cari açık da alarm sinyalleri veriyor.
2017'de 47.17 milyar dolar olan cari açığın sadece şubat ayında 2.57 milyar dolar gelmesi, yıl sonundaki yüzde 4.3'lük açık hedefine ulaşmayı imkansız kılıyor. Erken seçimle birlikte önceki gün serbest piyasada 4.02 TL'ye kadar gerilemiş olsa da yine de yıl sonunda doların 3.73 TL olması ise pek mümkün görünmüyor.
