Swap piyasasında TL faizi nasıl yüzde 350'yi aştı?

ARTI GERÇEK - Londra'daki swap piyasasında Türk Lirası'nın gecelik faizi yüzde 350'yi aştı. Geçen hafta yüzde 22 seviyesinde seyreden bu oran son iki gün içinde 10 kattan fazla artarak, 2001'deki ekonomik krizden beri en yüksek seviyesine geldi. Nisan 2001'de aynı oran yüzde 71 düzeyindeydi.

Reuters, yabancı bankaların Türk Lirası elde etmek için kullandığı Londra swap piyasasında, Türk bankaların yasal dayanaklarının da oldukça altında TL sağlamak istemesi neticesi bu gelişmenin yaşandığını aktardı.

Reuters'a göre, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) geçen yıl aldığı swap kararı ve Türk bankalarının bu eğilimi, piyasadaki likiditeyi azaltarak TL'nin maliyetini yükseltti.

Bloomberg haber ajansına göre ise, Türk Lirası pozisyonlarıyla ilgili işlem yapmak isteyen yabancı fonların bunun için bir karşı taraf bulamaması faizlerin yükselmesine neden oldu.

Peki bütün bu süreç tam olarak nasıl gelişti?

Londra swap piyasasında gecelik Türk Lirası faizi

SWAP NEDİR?

Merkez Bankası'nın terimler sözlüğünde swap şu şekilde açıklanıyor:

"İki tarafın bir varlık veya yükümlülüğe bağlı olan nakit akışını aralarında değiştirdikleri işlemdir. Örneğin 10 yıllık sabit faizli borca sahip bir firma ile benzer ancak dalgalı faizli borca sahip bir firma birbirlerinin yükümlülüklerini değiştirebilir. Swap işlemlerinde, faiz oranları ile döviz kurlarındaki değişmeler sonucunda ortaya çıkan riski en aza indirmek amaçlanmaktadır."

Swap, TCMB'nin terimler sözlüğünde de aktarıldığı gibi özellikle döviz kurlarında oynaklığın yaşandığı zamanlarda yatırımcının bu oynaklıktan kaynaklanan riskinin önünü alması için önemli bir araç olarak ortaya çıkıyor.

BDDK GEÇEN YIL İŞLEMLERE SINIR GETİRDİ

BDDK, geçen yıl ağustos ayında Türk Lirası'nda yaşanan hızlı değer kaybının ve oynaklığın önüne geçmek için bankaların swap işlemlerine kısıtlama getirmişti.

Bankaların yurt dışı yerleşiklerle yaptığı bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan para swaplarının ve swap benzeri işlemlerinin, bankaların yasal özkaynaklarının yüzde 25'ini geçemeyeceğini açıklamıştı.

Bu sınırlamaya, bankaların vadeli TL alım yönünde gerçekleştirecekleri forward, opsiyon ve benzeri swap dışındaki türev işlemlerin de dahil edildiği belirtilmişti.

BDDK'nın aldığı bu önlem, TL'nin kayıplarını geri almasında ön ayak olmuştu. BDDK, aldığı önlemler kapsamında TL'nin yaşadığı oynaklığı engellemek için swap işlemlerine kısıtlama getirerek spekülatif işlemlerin önünü kesti.

CUMA GÜNÜ KURDA YAŞAN YÜKSELİŞ ETKİLİ OLDU

Cuma günü ise Türk Lirası, dolar karşısında bir günde yüzde 5'ten fazla değer kaybetti. TL'nin ağustos ayından beri günlük en büyük değer kaybını yaşamasıyla dolar/TL kuru bir ara 5.80 seviyesini geçti.

Kurda görülen bu hareket, Londra swap piyasasında yaşanan Türk Lirası gecelik faizinin yükselişinde de etkili oldu.

Garanti Yatırım Araştırma ve Yatırım Danışmanlığı Koordinatörü Tufan Cömert, Twitter'dan yaptığı değerlendirmede, TL'deki değer kaybının peşine takılan çok sayıda yatırımcı olduğunu, Ağustos 2018'de olduğu gibi kurun yukarı gideceğini bekleyen yabancıların swap işlemleri aracılığıyla döviz satın aldığını aktardı.

4- Geçen Cuma USDTRY %6’dan fazla değer yitirdiğinde hareketin peşine takılan bir çok yatırımcı oldu. Beklenti kurun Ağustos 2018’de olduğu gibi hızla yukarı gitmeye devam edeceği idi. Yabancı spot piyasadan olduğu kadar, yukarıdaki yöntemle de ciddi miktarda döviz aldı.

— Tufan Cömert (@tufancomert) 26 Mart 2019

BBC Türkçe'de yer alan değerlendirmede, Merkez Bankası'nın attığı adımlarla kurdaki hareketin kontrol altına alınmasının ise doların yükseleceğine ve TL'nin düşeceğine yönelik adım atan yabancıların bu pozisyonlarını kapaması için TL satın almasını gerektirdiği ifade edildi. Ancak Cömert'e göre, TCMB'nin attığı adımlarla fonlama maliyetini yüzde 24'ten yüzde 25,5'e çıkarmasıyla TL'yi "açığa satmanın maliyetini artırması" ve TL likiditesinin azalması, Londra'da swap piyasasında gecelik TL faizlerinin yukarı fırlamasına neden oldu.

Merkez Bankası, pazartesi ve salı günü bir hafta vadede repo fonlaması gerçekleştirmeyerek örtülü faiz artırımına gitti. Aynı zamanda döviz karşılığı TL swap piyasasında vadesi gelmemiş toplam swap satışı sınırı yüzde 10'dan yüzde 20'ye çıkarıldı. TCMB bir diğer adımla iki gündür TL karşılığı döviz depo piyasasında ihale açmıyor.

Bankacılara göre repo ihalesi açılmaması ile ortalama fonlama maliyeti yüzde 24'ten yüzde 25,50'ye çıktı. Dolar/TL kuru ise TCMB'nin attığı adımlar ve yurt dışında TL swap faizinin artması nedeniyle salı günü, günlük yüzde 2,5'in üzerinde düşerek 5.40 seviyesine kadar indi.

EKONOMİNİN GERÇEK FAİZLERE İHTİYACI VAR

Reuters'a konuşan bir bankacı, "Yurt dışındaki uzun pozisyonları çözmek adına TL kısıldığından Londra'da gecelik swap faizleri çok sert yükseldi. Yabancı yatırımcının elindeki TL çok azaldı ve TL ihtiyacı olan bu kadar yüksek faizleri göze alıyor. Bunun da etkisiyle dolar/TL gevşiyor" yorumunda bulundu.

Columbia Management yatırım danışmanlığı şirketinden kıdemli faiz analisti Ed Al-Hussainy ise Bloomberg'e yaptığı açıklamasında, "Sonunda finansal istikrar gelecekse birkaç gün yabancı yatırımcıyı üzmeye değer. Ancak ekonominin dengeye kavuşması için gerçek yüksek faizlere ihtiyacı var ancak Merkez Bankası faizleri daha çok artırmaması için siyasi baskı altında" dedi.

Tacirler Yatırım Araştırma Müdürü Özlem Bayraktar Gökşen, Bloomberg HT'ye Merkez Bankası'nın attığı adımların kur üzerinde etkili olsa da en önemli etkinin swap faizlerindeki yükseliş olduğunu söyledi. Gökşen, ağustostaki kur şoku sonrasında yurt dışı bankalarla yapılan swap işlemlerine belirli sınırlama getirildiğini hatırlattı. Şu an bu sınırlamanın olumlu etkisinin görüldüğünü belirten Gökşen "Kurun sürekli yükseleceğini yani TL'nin değer kaybedeceğini düşünen ve TL borçlanıp tekrar döviz talebi yaratmak isteyen bir yatırımcı profili var. TL faizlerinde de önemli oranda artış söz konusu, bunun da TL'ye olumlu etkisi var." değerlendirmesini yaptı. 

AGRESİF SATIŞIN ÖNÜNE GEÇTİ

İş Portföy Başekonomisti Nilüfer Sezgin, swap piyasasındaki limitin yabancının çok agresif bir TL satıp dolar almasının önüne geçtiğini belirtti. Swap'ın TL borç vermek ve borç almak için kullanılan bir faiz olduğunu hatırlatan Sezgin "bu, yabancı bankalarla lokal bankalar arasındaki para piyasasında oluşan faiz. Ağustosta alınan önlem, yabancıların TL'deki spekülatif ataklarının önüne geçmek için atılmış bir adımdı. Bu önlemi o günden beri konuşmadık çünkü yabancı TL'ye yatırım yapıyordu, şimdi ise çıkış yapıyor" dedi. 

TL'DE DAHA FAZLA DEĞER KAZANCI KALICI OLUR MU? 

Garanti Yatırım Araştırma ve Yatırım Danışmanlığı Koordinatörü Tufan Cömert, swap piyasasının doğası gereği kısa vadeli olduğunu ve buradaki hareketlerin ekonomik temelleri etkilemediğini belirtti. Spekülatif döviz talebinin sönmesinin mutlaka TL’de bir miktar değerlenmeye yol açacağını ifade eden Cömert, "Ancak burada asıl değerlenmenin yabancı girişi değil, son dönemde yoğun şekilde döviz alan yerli yatırımcıların satışa geçmeleri ile görüleceği kanaatindeyiz" yorumunu yaptı.